Αρχική Ιστορία Δήμοι - Χωριά Ήθη - Έθιμα Μοιρολόγια Ποίηση Απόδημοι Αρχιτεκτονική
Εκκλησίες Κάστρα Ταΰγετος Χλωρίδα Πανίδα Σπήλαια Προϊόντα Άρωμα Μάνης
Δημιουργοί Απόψεις Εκδρομές Σύλλογοι Σύνδεσμοι Wallpaper Περιεχόμενα Βιβλιογραφία

 

Προηγούμενη

Άγιος Σέργιος και Βάκχος

Του Νικολάου Δρανδάκη, καθηγητή Πανεπιστημίου

Ο ερχόμενος στην Κοίτα από τον Πύργο Διρού, κοντά στο πολύπυργο χωριό, αριστερά του αμαξιτού δρόμου, βλέπει από μακριά, ανάμεσα σε ελιές, την εντυπωσιακή στην εξωτερική της όψη εκκλησία των Άγιων Σεργίου και Βάκχου.

Είναι ναός βυζαντινός, τρουλλαίος, σταυροειδής, τετράγωνος, απλός τετρακιόνιος χωρίς νάρθηκα. Οι κίονες του είναι οκταγωνικοί και ο τρούλλος ψηλός, αλλ' όχι όσο της Επισκοπής, ναού ο όποιος σώζεται κοντά στον οικισμό της Μέσα Μάνης Άγιος Γεώργιος παρά το Σταυρί. Το ναό των Αγίων Σεργίου και Βάκχου έχει συντηρήσει η κεντρική Υπηρεσία Αναστηλώσεως1.

Η Α πλευρά είναι χτισμένη με αφρόντιστο πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Οι κατακόρυφες πλίνθοι. όπου υπάρχουν είναι μονές. Στις πλάγιες αψίδες τα τόξα των παραθύρων είναι κατασκευασμένα από πλίνθους. Τα τόξα περιβάλλει μονή σειρά πλίνθων, όπως και το παράθυρο της μέσης αψίδας, όπου όμως οι πλίνθοι κατέρχονται σχεδόν ως το μέσον των λαμπάδων, οι οποίοι από εκεί και κάτω αποτελούνται εκ των πωρόλιθων της οικοδομής.

Τη μεσαία αψίδα πάνω από το παράθυρο ζώνει οδοντωτή ταινία οριζόντια και πιο πάνω τρεις σειρές μονών πλίνθων, ψηλότερα ζωφόρος από σειρές αγάνωτων. ρομβοειδών πλίνθινων πλακιδίων. Ψηλότερα, κάτω από τη στέγη, ταινία οδοντωτή. Όμοιες οδοντωτές ταινίες (όχι γείσα) υπάρχουν κάτω από τη στέγη των πλαγίων μόνο πλευρών στις πλάγιες αψίδες. Η Α κεραία και οι Α πλευρές των οριζοντίων κεραιών δεν έχουν οδοντωτή ταινία κάτω από τη στέγη. Τα τμήματα αυτά είναι χτισμένα με κανονική πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία. στην οποία οι κατακόρυφες πλίνθοι είναι μονές.

Νότια πλευρά. Η οδοντωτή ταινία της Ν λοξής πλευράς της αψίδας του Διακονικού συνεχίζεται οριζόντια και διατρέχει το Ν τοίχο. Πάνω από αυτήν τρεις σειρές μονών οριζόντιων πλίνθων και ψηλότερα πάλι ζωφόρος ρομβόσχημων πλακιδίων. Κάτω από την οδοντωτή ταινία ο τοίχος συνίσταται από μαρμαρόλιθους και λίγους πώρους. Οι κατακόρυφες πλίνθοι είναι ελάχιστες. Οι οριζόντιες είναι περισσότερες. Μαρμαρόλιθοι σχηματίζουν κοντά στο έδαφος τρεις σταυρούς (Ο δυτικός δεν είναι πολύ κανονικός) εναλλασσόμενους με δύο ταυ.

Στη Ν πλευρά μόνο κάτω από τη στέγη του τύμπανου υπάρχει οδοντωτό γείσο. Το τύμπανο γεμίζει με το ευρύ μονόλοβο παράθυρο, πού το βαθμιδωτό, πλίνθινο τόξο του φθάνει ως την ποδιά, πλαισιούμενο από ταινία Οδοντωτή, η οποία εκτείνεται και περιβάλλει τα εκατέρωθεν του χαμηλά διαμορφούμενα τετράπλευρα τύμπανα. Πάνω από τα τύμπανα από ένα πλίνθινο τεταρτοκύκλιο, το οποίον δεν περικλείει οδοντωτή ταινία. Τα τεταρτοκύκλια είχαν στο εσωτερικό τους εντοιχισμένο πιάτο.

Πρόσοψη. Και εδώ οδοντωτό γείσο υπάρχει μόνο κάτω από τη στέγη του αετώματος. Το παράθυρο του Δ τύμπανου είναι όμοιο με το παράθυρο του Ν. Διαφέρει κατά τη διάταξη της οδοντωτής ταινίας, η οποία περιβάλλει και το πώρινο τόξο της θύρας. Κάτω από τα τετράπλευρα τύμπανα, εκατέρωθεν του τόξου της θύρας, βραχείες σειρές ζητοειδών κεραμοπλαστικών κοσμημάτων. Η περιβάλλουσα το τόξο της θύρας οδοντωτή ταινία οριζοντιούμενη συνεχίζεται και ενώνεται με τις οδοντωτές που ζώνουν το Ν και Β τοίχο.

Εκατέρωθεν του τόξου διακοσμεί την πρόσοψη πάλι ζωφόρος ρομβοειδών πλακιδίων. Στον Δ τοίχο δεν παραλείπονται οι κατακόρυφοι μονές πλίνθοι. Οι διπλές είναι ελάχιστες. Αριστερά της θύρας μαρμαρόλιθοι σχηματίζουν το γράμμα ταυ την οριζόντια κεραία του αποτελούν δυο κομμάτια. Δεξιά προς Ν της θύρας δυο όρθιοι μαρμαρόλιθοι.

Βόρεια πλευρά. Οι χρησιμοποιηθείσες στην τοιχοδομία πλίνθοι είναι λίγες. Στην πλευρά χρησιμοποιήθηκαν δύο όρθιοι μαρμαρόλιθοι. Κατακόρυφοι ψηλοί έχουν τοποθετηθή και στις γωνίες του ναού. Το τύμπανο διαμορφώθηκεν, όπως το νότιο, με παράθυρο όμοιο και οδοντωτή ταινία μόνο κάτω από το αέτωμα του τυμπάνου.

Τρούλλος. Ο οκτάπλευρος τρούλλος ολόκληρος έχει χτιστεί κανονικά με πλινθοπερίκλειστους πωρόλιθους. Στις πλευρές του ένα μονόλοβο παράθυρο εναλλάσσεται με ψευδοπαράθυρο. Μόνο τα τόξα των είναι πλίνθινα, πλαισιωμένα από οδοντωτή ταινία, η οποία περιβάλλει τον τρούλλο κάτω από τη στέγη. Στις γωνίες εξέχουν ψευδοκιονίσκοι από λευκό μάρμαρο.

Ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου χρονολογήθηκε από τον Megaw στο β' μισό του 12ου αι. και πιο πρόσφατα από τον Χαρ. Μπούρα στο α' τέταρτο του 12ου αι. Τα γλυπτά, τα σύγχρονα με την ανέγερση του ναού, νομίζω πώς συμφωνούν με τη δεύτερη χρονολόγηση.

 (1. Αν ζητούσα χρήματα από την Υπηρεσία Αναστηλώσεως για την επισκευή του ναού. θεωρούσα την έγκριση της αιτήσεως απίθανη. Το μνημείο όμως έπρεπε ν' αναστηλωθεί. Γι’ αυτό προχώρησα σε τέχνασμα. Σε αναφορά μου προς τη Δ/νση Αναστηλώσεως έπλεξα εγκώμιο της ομορφιάς του ναού, διεκραγωδώντας τη θλιβερή κατάσταση διατηρήσεώς του με την παράκληση να γίνη η αναστήλωσή του. Πράγματι την εργασία ανέλαβεν ο τότε υποδιευθυντής Αναστηλώσεως.

Στη Μάνη συντήρησα και επισκεύασα και το μνημείο της Επισκοπής. Και να πως. Κατά το τέλος Δεκεμβρίου του 1961 ή Διεύθυνση Αναστηλώσεως μου έστειλε σεβαστό χρηματικό ποσό για στερεώσεις μνημείων στο Μυστρά. Τέλος του οικονομικού έτους και χειμώνας βαρύς στο Μυστρά. Σκέφθηκα αν γίνεται να διατεθούν τα χρήματα για την αναστήλωση της Επισκοπής. Ζήτησα την άδεια από τον τότε Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων, μακαρίτη Γιάννη Παπαδημητρίου. στον όποιο υπαγόταν και η Διεύθυνση Αναστηλώσεως. Η άδεια εδόθη. Η αναστήλωση έγινε καθ' όλο τον Ιανουάριο, πού στη Μάνη τότε δεν έβρεξε. Φωτογραφίες του ναού προ και μετά την αναστήλωση βλ. στο Ν. Β. Δρανδάκη, Βυζαντιναί τοιχογραφίαι της Μέσα Μάνης 1964, πιν. 50, 51. Για την αναστήλωση βλ. ΑΔ 17 (1961-1962) μέρος Β’ Χρον. 1963, σ. 89 και πιν. 95β και δ.)


Αρχιτεκτονική Β/Ε ] Ζωγραφική Βυζ. Εκκλ. ] Γλυπτική Βυζ. Εκκλ. ] Βυζ. Μνημεία ] Λεηλασία ] Παλαιοχριστιανικές ] Αϊ Στράτηγος ] [ Τρουλωτή Κοίτα ] Σωτήρας Γαρδενίτσας ] Άγιος Θεόδωρος ] Ασώματος Κοίτα ] Ταξιάρχης Γκλέζου ] Άγ.Πέτρος Γκλέζου ] Αη Πετράκης ] Αγ.Βαρβάρα Ερήμου ] Άγ.Νικόλαος Οχιάς ] Επισκοπή ] Βλαχέρνα ] Λιθανάγλυφα Ταξιάρχη ] Εκκλησίες  Έξω Μάνης ] Άγ. Ιωάννης Καστάνιας ] Εκκλ.Πύργου Λεύκτρου ] Μοναστήρι Σαμουήλ ] Μοναστήρι Βαϊδενίτσας ] Παναγιά η Σπηλιώτισσα ] Άγ. Θεόδωροι Δρύαλου ] Φανερωμένη ] Εκκλησίες Πραστείου ] Άγ.Γιάννης Φουρνιάτας ] Άγ. Θεόδωροι Π. Διρού ]