Οίτυλο: Ένα από τα ωραιότερα παραδοσιακά χωριά (313κ.) της Μάνης 35 χλμ. ΝΔ του Γυθείου και 11χλμ. από την Αρεόπολη, αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα (540κ.) του Δήμου Οιτύλου, μαζί με τους οικισμούς Αρφίγκια (15κ.), Ελαιοχώρι (56κ.), Καραβοστάσι (52κ.) και Χοτάσια (104κ.).

Είναι κτισμένο αμφιθεατρικά, στη δυτική όχθη του φαραγγιού, που σαν εγκάρσια τομή χωρίζει τη μέσα Μάνη από την έξω ή Μεσσηνιακή. Έχει απέναντί του τα ερείπια του κάστρου της Κελεφάς και προς τα κάτω παραλιακά τους δίδυμους κόρφους του Λιμενίου και της Τσίπας (μετονομάσθηκε σε Νέο Οίτυλο το 1903).

Η περιοχή κατοικήθηκε κατά τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο και πιο συγκεκριμένα πριν από 100.000 ως πριν από 40.000 χρόνια περίπου όπως μαρτυρούν τα ευρήματα στο καλοδιατηρημένο σπήλαιο «Καλαμάκια» που βρίσκεται ακριβώς στην είσοδο του όρμου του Οιτύλου.

Είναι μια από τις αρχαιότερες πόλεις και ανήκε, όπως αναφέρει ο Όμηρος στο βασίλειο του Μενελάου. Πρώτος οικιστής του ήταν ο ήρωας Οίτυλος που καταγόταν από το Άργος, γιος του Αμφιάνακτος. Ο Στράβων την αναφέρει ως Βοίτυλος, ενώ ο Πτολεμαίος ως Βίτυλα.

Η ακρόπολη ήταν κτισμένη στη κορυφή του λόφου, ενώ η αρχαία και μεταγενέστερη πόλη στη πλαγιά του λόφου σε υψόμετρο 250μ., μέχρι το Καραβοστάσι και το Νέο Οίτυλο.

Η περιοχή υπήρξε σπουδαίο κέντρο Μυκηναϊκής εποχής, ενώ ανακαλύφθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, Μυκηναϊκής και Κλασσικής εποχής, όπως λείψανα τειχών του Ιερού του Σάραπι, και Ρωμαϊκής εποχής (τιμητική επιγραφή που αναφέρεται στον Αυτοκράτορα Γορδιανό) όστρακα κλπ. Η πόλη συμμετείχε στο Τρωϊκό πόλεμο και υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις του «Κοινού των Ελευθερολακώνων» και του «Κοινού των Λακεδαιμονίων».

Τη περίοδο της Τουρκοκρατίας εγκαταστάθηκαν επιφανείς οικογένειες, όπως των Βυζαντινών πριγκίπων Κομνηνών (Στεφανόπουλων) και των Μεδίκων ή Γιατριάνων.

Το 1447 διοικητής της πόλης ήταν ο Ιωάννης Παλαιολόγος, ενώ εδώ το 1570 οι Μανιάτες νίκησαν τους Τούρκους με αρχηγό το Στέφανο Κομνηνό-Στεφανόπουλο και σε ανάμνηση αυτής της νίκης κατασκεύασαν τη Μονή των Γενεθλίων της Θεοτόκου, ψηλά στο βουνό, που σήμερα αποκαλείται Μονή Τσίγκου.

Μεταξύ του 1672 και 1674, δημιουργήθηκαν κύματα προσφύγων. Οι Γιατριάνοι μετανάστευσαν στη Τοσκάνη και οι Κομνηνοί-Στεφανόπουλοι στη Γένοβα, ενώ μέλη και των δύο οικογενειών εγκαταστάθηκαν στη Κορσική. Στην πλατεία βρίσκεται η ανάγλυφη πλάκα της αδελφοποίησης του Καργκέζε με το Οίτυλο(1990).

Στις 17 Φεβρουαρίου του 1770, αγκυροβόλησε εδώ ο Ναύαρχος του Ρωσικού Στόλου, Θεόδωρος Ορλώφ, που μαζί με τους Μαυρομιχαλαίους και τους Μανιάτες ξεκίνησε η επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά).

Σε αντίθεση με τα χωριά της δυτικής Μάνης που βρίσκονται νότια της Αρεόπολης και είναι κτισμένα πάνω στο ξερό και γεμάτo πέτρες χώμα, το Οίτυλο είναι καταπράσινο. Υπάρχουν βέβαια και εδώ τα διώροφα και τριόροφα πυργόσπιτα με τα μικρά πορτοπαράθυρα, αλλά οι περισσότεροι πύργοι κατεδαφίστηκαν την εποχή της Αντιβασιλείας.

Στη πλατεία στέκεται το άγαλμα του αγνού ήρωα της επανάστασης του 1821 Ηλία Τσαλαφατίνου, το οποίο τοποθετήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1989 με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέων του Οιτύλου «Τσαλαφατίνος» και τη συμπαράσταση της τότε κοινότητας και κατοίκων του χωριού.

Συναντάμε τους αξιόλογους ναούς: Αγίου Γεωργίου, Μεταμόρφωση του Σωτήρα, Κοίμηση της Θεοτόκου, Ταξιαρχών και ένα χλμ. νοτιότερα, τη μονή Δεκούλου ή Ντεκούλου και σωζόμενη εκκλησία.

Σύνδεσμοι
Αδελφότητα Μεδίκων - Γιατριάνων Οιτύλου
Δήμος Οιτύλου