Αρχική Ιστορία Δήμοι - Χωριά Ήθη - Έθιμα Μοιρολόγια Ποίηση Απόδημοι Αρχιτεκτονική
Εκκλησίες Κάστρα Ταΰγετος Χλωρίδα Πανίδα Σπήλαια Προϊόντα Άρωμα Μάνης
Δημιουργοί Απόψεις Εκδρομές Σύλλογοι Σύνδεσμοι Wallpaper Περιεχόμενα Βιβλιογραφία

 

Προηγούμενη

 

Επικοινωνία

Ο ΜΑΝΙΑΤΙΚΟΣ
Ο «μανιάτικος» χορός πού είναι εντελώς ιδιαίτερος στη Μάνη πρέπει να προσέξουμε και να τον διακρίνουμε σε δύο είδη: α) τον αυθεντικό παλαιό χορό και 6) έναν πεποιημένο χορό πού διάφοροι χοροδιδάσκαλοι δημιούργησαν, ίσως έχοντας τον προηγούμενο σαν πρότυπο, στις αρχές του αιώνα μας. Για τον δεύτερο δε νομίζω να υπάρχει λόγος ν' ασχοληθούμε εδώ. Πρόκειται για μίγμα του Μανιάτικου και του χορού των Καρυών (Αραχοβίτικου).

Αυτό το μπέρδεμα των δύο χορών, πιασίματα χεριών σταυρωτά κάτω και όχι ψηλά πάνω απ' τους ώμους δημιούργησε και Παροιμία: «Πως χορεύουν οι Μανιάτες σαν μπερδουκλωμένες γάτες». Κι αυτό γιατί ποτέ δεν πέρασε στο λαό ο πεποιημένος χορός. Το μόνο αποτέλεσμά του ήταν να μπερδεύει τους χορευτές.

Ο παλαιός μανιάτικος χορός, ο πραγματικός, καμμιά σχέση δεν έχει με τον πεποιημένο μεταγενέστερο. Ούτε τέτοια «μπερδουκλώματα» έχει. Ο μανιάτικος είναι πολύ παλαιός χορός, πανάρχαιος, απ’ ότι δείχνουν τα βήματα και η συνολική εικόνα και κινήσεις των χορευτών.

Και ο χορός αυτός άρχισε να υποχωρεί και να εξαφανίζεται ήδη άπό τα μέσα του περασμένου αιώνα.

Ο ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ
Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς ο Πυρρίχιος (και όχι Πιρρίχιος) ήταν πολεμικός χορός των αρχαίων Ελλήνων και μάλιστα των Δωριέων.

Πύρριχος λεγόταν και η αρχαία πόλη που ήταν στην θέση του σημερινού χωριού: Κάβαλος, όπου και διασώθηκε το παλαιό όνομα στο τόπων: Πούρχος. Η πόλη αυτή αναφέρεται σαν μια από τις πόλεις - μέλη του κοινού των Ελευθερολακώνων. Ο χορός χορευόταν από οπλισμένους άντρες, έναν ή περισσότερους με συνοδεία λύρας ή αυλού.

Ο Πυρρίχιος φαίνεται να επιβίωσε σε όλη την ιστορική εποχή για να εξαφανιστεί στις μέρες μας από τον χώρο της Μάνης. Επιβιώσεις του αρχαίου χορού υπάρχουν σε άλλους τόπους (π.χ. στον Ποντιακό πολεμικό χορό, στον Ηπειρώτικο πολεμικό χορό και στον Κρητικό κ.λπ.)

Στη Μέσα Μάνη, αν και μεμονωμένα, επιβίωσε ως τον αιώνα μας. Εξαφανίστηκε εντελώς κατά το δεύτερο μισό του (1950 και εξής). Θυμάμαι τον Σταύρο θ. Κάσση-Μουρουζάκο που σε γάμους την περίοδο 1950-60 σηκωνόταν τελευταίος απ’ όλους και χόρευε μόνος του έναν περίεργο χορό που κατά την έκφραση πολλών ήταν «πολύ παλαιός».

Τον χορό χόρευε μόνος του ή με συνοδεία ενός νέου που (μη ξέροντας τον χορό) αρκούνταν να παρακολουθεί μόνο. Ο χορός του ήταν μάλλον ενδοστρεφής-απ' ότι θυμάμαι-είχε σχετικά μονότονο ύφος και κινήσεις όλο επισημότητα που μερικές φορές γίνονταν πολύ γρήγορες με αλλεπάλληλα ανακαθίσματα (κάτι σαν τον «πεποιημένο» χορό του Ζορμπά στο φιλμ του Κακογιάννη). Τον χορό αυτόν δεν ήξερε άλλος κανείς, ούτε καν οι ηλικιωμένοι τότε. Μόνο πού οι τελευταίοι κουνούσαν το κεφάλι τους λέγοντας:

«Είναι παλαιός χορός, αλλά ο Σταύρος χορεύει ότι λόγου (δηλ. όπως νάναι, όχι σωστά)». Τα τραγούδια που χόρευε ήταν του ακριτικού κύκλου. Επίσης χόρευε το

γνωστό: «Πάνω σε τρίκορφο βουνό, μάννα και θυγατέρα δυο» συχνότερα από άλλα τραγούδια, είτε επειδή του άρεσε αυτουνού το τραγούδι («ήτανε το τραγούδι του»=αυτό που τον εξέφραζε), είτε επειδή ταίριαζε καλά στον χορό αυτόν.

Δεν έχω καμιά απόδειξη, αλλά πιστεύω ότι πρόκειται για τον ίδιο χορό πού χόρευαν οι Μανιάτες και στην εποχή της πρώτης Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για τον πολεμικό χορό των Μανιατών.

Αυτός χορευόταν με συνοδεία λύρας μανιάτικης (που κι αυτή εξαφανίστηκε μετά το 1900-1920) λαούτου, ταμπουρά ή φλογέρας Ο κορυφαίος ξέκοβε από τον χορό και έκανε τα κινήματα και βήματα μόνος του ή συνοδευόμενος από ένα «βοηθό». Κάτι ανάλογο που γίνεται και στον χορό του μοιρολογιού: η κορυφαία «λέει» και μία την «αγκλουθά» λέγοντας τις τελευταίες συλλαβές του μοιρολογιού.

Κάτι παρόμοιο που γίνεται στο ζεϊμπέκικο και σήμερα σε Ελληνικά γλέντια, όπου ένας μόνος του χορεύει και κάποιος συμπαρίσταται ή χορεύει «ανταγωνιστικά» κι αυτός.

Αν μπορεί κανείς να φανταστεί ένα κράμα βαρειού ζεϊμπέκικου (αυθεντικού κι όχι το μοντέρνο «κουνιστό», «φλύαρο» και γρήγορο» και ποντιακού πολεμικού χορού, έχει μπροστά του τα κινήματα και βήματα του μανιάτικου πολεμικού χορού.

Από το βιβλίο του Κυριάκου Δ. Κάσση «Λαϊκή Τέχνη στη Μάνη», Αθήνα 1982.


Γλωσσικό ιδίωμα Μάνης ] Μανιάτικα Επίθετα ] Γαμήλια έθιμα ] Το Προξενιό ] Ο Γάμος ] Μανιάτικη Φορεσιά ] Η Σύγκρια ] [ Χοροί ] Γδικιωμός ή Βεντέτα ] Το Ψυχικό ] Το Στρατιωτικό ] Ο Πούρος ] Η Σβεντούρα ] Βασιλίκι και Φούσκα ] Χριστ/κα Έθιμα ] Μανιάτικα Λαλάγγια ] Πάσχα στη Μάνη ] Παραμύθια ] Λητριβεία ] Κυνήγι Ορτυκιών ] Φάκλα και Πυροφάνι ] Γιουρτάρι ] Πεζιόβολος ] Λινάρι ] Λούπινα ] Χαρούπια ] Βελανιδιά ] Μπακαλιάρος ] Θρύλοι Τσερίων ] Μανιάτικη Σταφίδα ] Λαγκάδι Φονιά ] Μήνες Ελλήνων ] Μήνες Μανιατών ] Εργασίες Μανιατισσών ] Η Κυρούλα μας ] Ο Πάλυρος ] Σιγκ - Σιγκ Α' ] Τσίχλα & Βατοπούλι ] Νεράϊδα & Μαυρ/λαίοι ] Οι Αποκριές ] Μέλανας Ζωμός ] Ο Χαραλάμπης ]