ΠΟΜΑΚΟΙ και ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ

Εάν μπορεί κανείς να αναλογιστεί τα χωριά στη Λακωνία αλλά και στην υπόλοιπη Ελληνική επαρχία πριν από 50 περίπου χρόνια, γεμάτα κόσμο ζωντάνια και κίνηση, έτσι ακριβώς είναι σήμερα τα Πομακοχώρια στην Ξάνθη στα βουνά της Ροδόπης.

Σε συνέχεια της πρόσκλησης του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου στην Ξάνθη το καλοκαίρι που μας πέρασε, επισκέφθηκα πριν από λίγες μέρες αρκετά Πομακοχώρια, τα αντιπροσωπευτικότερα από αυτά, και παρακολούθησα από κοντά την Πομακική ζωή τους όσο καλύτερα μπορούσα αποθανατίζοντας με τη φωτογραφική μηχανή μου στιγμιότυπα από τη ζωή τους.

Επισκέφθηκα τα χωριά Μύκη (Μουστάφτσοβο), Εχίνο, Μελίβοια, Κάτω Θέρμες (Μπιριντζί μααλέ), Μέσες Θέρμες (Ικιντζί μααλέ), Πάνω Θέρμες (Ουτσουντζού μααλέ, Ναγκόρνε μααλέ), Διάσπαρτο (Ισμαήλ μααλέ), Δημάριο (Ντέμερτζικ), Κοτύλη (Κόζλουτζα), Αιμόνιο (Βαλκάνοβα) και Πάχνη (Πάασεβικ) παίρνοντας μαζί μου ότι ωραιότερο φεγγοβολά αυτή η φυλή και τα χωριά τους τα Πομακοχώρια.

ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Οι Πομάκοι, κατοικούν στη Θράκη στον ορεινό όγκο της Ροδόπης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η οροσειρά Ροδόπη βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσα στη Βουλγαρία και οι περισσότεροι Πομάκοι ζουν εκεί ενώ η πλειοψηφία τους στην Ελλάδα βρίσκεται στο νομό Ξάνθης. Ο πληθυσμός των Πομάκων υπολογίζεται γύρω στις 350.000 από αυτούς όμως μόνο οι 35.000 κατοικούν στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη Βουλγαρία.

Έχουν θρησκεία Μωαμεθανική και ασχολούνται κυρίως με την καπνοκαλλιέργεια, την κτηνοτροφία και την δασική εκμετάλλευση. Αγαπούν πολύ τον τόπο τους, την ελευθερία και τη μουσουλμανική θρησκεία τους. Διατηρούν φανατικά τα πατροπαράδοτα έθιμά τους. Ντύνονται με τις ωραιότατες τοπικές ενδυμασίες τους. Τραγουδούν τα δικά τους δημοτικά τραγούδια. Ζουν φτωχικά πάνω στα οροπέδια, στις βουνοπλαγιές και μέσα στις κοιλάδες της Ροδόπης, μακριά από τις πόλεις και τον σύγχρονο πολιτισμό, αλλά είναι υγιείς, εργατικοί, φιλότιμοι, φιλήσυχοι και πρόσχαροι άνθρωποι.

Για την προέλευσή τους οι γνώμες διαφέρουν. Το θέμα έχει διαστρεβλωθεί και από πολιτικές ή εθνικιστικές σκοπιμότητες, αφού οι Πομάκοι έχουν γίνει αντικείμενο διεκδίκησης από Ρουμάνους, Βούλγαρους και Τούρκους. Όχι όμως και από μας τους Έλληνες, που επιμένουμε μέχρι τώρα στην ορθόδοξη χριστιανική καθαρότητα ως βασικότατο εθνικό μας χαρακτηριστικό, κάτι που από κάθε άποψη είναι λάθος.

§ Κατά τους Ρουμάνους, οι Πομάκοι είναι απομεινάρι αρχαίου θρακικού φύλου το οποίο διαδοχικά εκρωμαίστηκε, εκσλαβίστηκε και εξισλαμίστηκε.

§ Οι Βούλγαροι βασίστηκαν στο γλωσσικό ιδίωμα των Πομάκων, το οποίο σε ποσοστό 50% έως 70% ανάλογα με τις διάφορες γλωσσικές εκτιμήσεις είναι σλαβογενές.

§ Οι Τούρκοι στηρίχτηκαν στη θρησκεία των Πομάκων. Πρόκειται για μια ακόμη επιβεβαίωση του γεγονότος ότι η επιδιωκόμενη μέχρι σήμερα συγκρότηση του νεοτουρκικού έθνους μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, βασίστηκε κυρίως στη θρησκεία..

§ Οι Έλληνες υποστηρίζουμε και αποδεικνύουμε φυσικά πως οι Πομάκοι είναι Έλληνες και κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή των Αγριάνων. Οι Αγριάνες ήσαν μία πασίγνωστη Θρακική φυλή που διέμενε στα άγονα και ορεινά του όρους Σκομίου και στη Βορειοδυτική Ροδόπη. Αυτή την άποψη, ότι δηλαδή οι Πομάκοι κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή, παρουσίασαν και το 1946 στον ΟΗΕ και στους Αμερικανούς οι ίδιοι οι Πομάκοι (Ελλάδας και Βουλγαρίας και ζήτησαν σαν Έλληνες να ενταχθούν με τους Έλληνες στην Ελλάδα.

Συγγενείς με τους άλλους Έλληνες. Αρία ή ινδοευρωπαϊκή φυλή, με λευκό κοκκινωπό δέρμα και γαλανά συνήθως μάτια εξελληνίστηκαν εντελώς με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στις Θρακικές παραλίες. Τότε που η ελληνική γλώσσα, η ελληνική θρησκεία, και ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκαν, επικράτησαν και αφομοιώθηκαν από τους Θρακιώτες.

Το σημερινό όνομα Πομάκοι πρέπει να προέρχεται από τους Τούρκους, γιατί η κατάληξη –ακ (Πομάκ) είναι μάλλον Τουρκική και το όνομα επιβλήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Οι Ροδοπαίοι (Αγριάνες, Αχριάνες, Πομάκοι) ήταν Χριστιανοί. Η περιοχή της Ροδόπης κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στην περίοδο 1365-1368. Ως τότε οι Πομάκοι ήταν Χριστιανοί κι έμειναν τέτοιοι μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. Βέβαια ορισμένοι απ' αυτούς κι αμέσως μετά την οθωμανική κατάκτηση ασπάστηκαν τον Μουσουλμανισμό. Επρόκειτο όμως για μεμονωμένες αλλαξοπιστίες.

Πάντως αυτούς και τους απογόνους τους, το οθωμανικό κράτος τους περιποιήθηκε πλουσιοπάροχα. Οι αλλαξοπιστήσαντες εξομοιώθηκαν με τους κατακτητές κι έγιναν αυθέντες των ομοφύλων τους, Αγάδες. Η ζωή τους κυλούσε στην ευημερία χάρη στην κρατική περιποίηση και υποστήριξη, απολάμβαναν όλα τα δικαιώματα των Οθωμανών, δεν πλήρωναν φόρους κι ήταν ελεύθεροι και ισότιμοι με τους άλλους Μουσουλμάνους. Αντίθετα οι χριστιανοί Πομάκοι, όπως όλοι οι Χριστιανοί, υπέφεραν τα πάνδεινα: Φόροι, περιφρόνηση, ταπείνωση, κατατρεγμός, δυστυχία και κακομεταχείριση, έκαναν την ζωή τους ελεεινή, δυστυχισμένη και ανυπόφορη (ραγιάδες). Να γιατί "ζήλεψαν" την ζωή των ομοφύλων τους και προς το τέλος του 17ου αιώνα συμφώνησαν όλοι μαζί ν' ασπαστούν τον Ισλαμισμό.

Ο εξισλαμισμός των Πομάκων άρχισε όταν σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο Σελίμ Α' (1512-1526) και ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Μωάμεθ Δ' και μεγάλου Βεζίρη Μεχμέτ Κιοπρουλού (1656-1672). Οι πρώτοι Πομάκοι που έγιναν Μουσουλμάνοι ήταν φύλαρχοι, πρόκριτοι και κοινοτάρχες. Αυτοί μαζί και με τους παπάδες τους, σαν αντιπρόσωποι όλων των Πομάκων, κατέβηκαν από τη Ροδόπη στη Φιλιππούπολη και παρουσιάστηκαν στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές των Οθωμανών στο δικαστήριο (κονάχ) και δήλωσαν την αμετάτρεπτη απόφαση τους να προσχωρήσουν στον Μουσουλμανισμό. Ο διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στον τότε μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636-1672). Αλλά μάταια ο μητροπολίτης προσπάθησε κατηχώντας τους να τους μεταπείσει. Η περιτομή όλων των αντιπροσώπων έγινε πανηγυρικά στο παλιό τζαμί και κατόπιν, αφού γύρισαν στις πατρίδες τους, εξισλαμίστηκαν και οι άλλοι ομόφυλοι τους. Τότε κατεδαφίστηκαν πάνω στην Ροδόπη 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια.

Αυτό είναι το χρονικό της αλλαξοπιστίας των Πομάκων. Αν όμως αλλαξοπίστησαν οι Πομάκοι, δεν άλλαξαν αυτόματα και τις χριστιανικές τους συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα τους, τις θρησκευτικές γιορτές τους. Μέχρι και σήμερα ακόμη στις Θέρμες γιορτάζεται η γιορτή του Αγίου Γεωργίου Γίνεται μάλιστα και λαμπρό πανηγύρι: σφάζονται κουρμπάνια (πρόβατα, γίδια). ψήνονται σουβλιστά και οι σημερινοί Μουσουλμάνοι τρώγουν, πίνουν, χορεύουν και διασκεδάζουν.

Πολλές άλλες χριστιανικές συνήθειες διατηρούνται μέχρι σήμερα, που σιγά-σιγά όμως όλο και ξεχνιούνται και αλλάζουν και χάνονται: Π.χ. σε πολλά χωριά της Ροδόπης οι Πομάκοι "σταυρώνουν" το ψωμί, μόλις το πλάσουν, "σταυρώνουν" τα μωρά οι γυναίκες όταν αλλάζουν τα σπάργανα τους, ανάβουν καντήλια,... "για να φέγγουν την νύχτα", ορισμένες γυναίκες χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως "η Παναγιά μαζί σου" κ.λ.π. κ.λ.π.

Οι χριστιανικές συνήθειες διατηρούνταν άφθονες ως το 1912, που η Ροδόπη κατελήφθη από τους Βουλγάρους. Ως τότε δεν ενοχλούσαν πολύ και αποτελούσαν, οι χριστιανικές τους συνήθειες, κάτι από την ζωή, από την ύπαρξη των Πομάκων. Οι Βούλγαροι αψυχολόγητοι κι αντιχριστιανικά προσπάθησαν με τη βία ν' αλλάξουν την πίστη των Πομάκων, να τους επαναφέρουν στον Χριστιανισμό. Τις χριστιανικές συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, τις χριστιανικές παραδόσεις των Πομάκων, αποδείξεις της παλιάς χριστιανικής πίστεως τους, οι Βούλγαροι τα χρησιμοποίησαν ως επιχειρήματα στην ανόητη προσπάθεια τους να επαναχριστιανίσουν τους Πομάκους. Να γιατί, μετά την απελευθέρωση τους από τους Βουλγάρους, οι Πομάκοι κατάργησαν κάθε τι το χριστιανικό, ώστε σήμερα ελάχιστα μόνο δείγματα της παλιάς θρησκείας τους να σώζονται. Άλλαξαν λοιπόν την θρησκεία τους οι Πομάκοι για να επιβιώσουν, μα διατήρησαν όσα κι όσο μπορούσαν και την πίστη των προγόνων τους.

Η ΓΛΩΣΣΑ
Η γλώσσα των Πομάκων είναι ένα τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, δημιούργημα της συγχώνευσης γλωσσικών στοιχείων της σλαβικής, της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας.

Οι λέξεις της τουρκικής γλώσσας είναι νέα στοιχεία στην πομακική γλώσσα. Ενσωματώθηκαν στη διάρκεια της μακραίωνης τουρκικής κατοχής και αποτελούν κατά μεγάλο μέρος: Θρησκευτικούς όρους και ονόματα, βαφτιστικά ονόματα, γλώσσα της ηθικής και θρησκευτικής διδασκαλίας, γλώσσα της διοίκησης, γλώσσα των δικαστηρίων, γλώσσα του στρατού και οι αριθμοί από το πέντε και πάνω.

Οι ελληνικές λέξεις βρίσκονται στη βάση, στα θεμέλια της πομακικής γλώσσας έχοντας προσαρμοστεί στη γραμματική της πομακικής γλώσσας. Είναι απομεινάρια της αρχαίας και της βυζαντινής ελληνικής πριν δεχτούν τις γλωσσικές επιδράσεις των σλαβοβουλγάρων.

Οι Πομάκοι έχουν μητρική την πομακική γλώσσα. Μιλούν τη γλώσσα τους τα πομακικά, επικοινωνούν, συνεννοούνται, τραγουδούν κι εκφράζουν τα συναισθήματα τους μ' αυτή, όμως έως πρόσφατα δεν τη έγραφαν διότι δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη γραπτός λόγος της πομακικής γλώσσας και φυσικά δεν υπήρχαν σ' αυτή και γι' αυτή βιβλία γραμματικής, συντακτικού, λεξικά, λογοτεχνία. Όπως όμως κάθε γλώσσα έτσι και η πομακική σχηματίζεται από τη συνένωση διαφόρων ήχων, των φθόγγων, τους οποίους και μπορούμε να παραστήσουμε με σύμβολα, τα γράμματα. Για διευκόλυνση και καλύτερη απόδοση των φθόγγων της πομακικής γλώσσας χρησιμοποιήθηκαν γράμματα τόσο του ελληνικού όσο και του λατινικού αλφαβήτου.

Το 1996 εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αίγειρος» της Θεσσαλονίκης, με τη χορηγία και ηθική συμπαράσταση του Πρ. Εμφιετζόγλου, το τρίτομο έργο για την πομακική γλώσσα που εκπονήθηκε υπό την εποπτεία και την ενεργό συμμετοχή του δασκάλου Πέτρου Θεοχαρίδη. Το έργο περιλαμβάνει ελληνο-πομακικό και πομακο-ελληνικό λεξικό και γραμματική της πομακικής γλώσσας.

Η «ΔΙΚΗ ΜΑΣ» ΕΥΘΥΝΗ
Δεν είμαστε μακριά από το 1996 όταν για πρώτη φορά καταργήθηκε η περιβόητη «μπάρα» (φυλάκιο για έλεγχο χαρτιών και άδειας από την Αστυνομική Διεύθυνση Ξάνθης) για να πας από την πόλη της Ξάνθης στα Πομακοχώρια, δηλαδή συνοριακός έλεγχος μέσα στην Ελλάδα.. Οι Πομάκοι έτειναν δυστυχώς μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες να διαμορφώνουν τουρκική συνείδηση. Επρόκειτο για ένα είδος γενοκτονίας, γιατί τα δικά μας λάθη στέλνουν το λαό των Πομάκων κατευθείαν στο στόμα του νεοτουρκικού εθνικισμού καθώς ευρίσκοντο στο στόχαστρο της Τουρκικής προπαγάνδας,.

Το 1954 η ελληνική Κυβέρνηση υποχρέωσε όλα τα μουσουλμανικά σχολεία να ονομάζονται τουρκικά για να πετύχει διάκριση από τα αντίστοιχα μουσουλμανικά της Βουλγαρίας. Το 1955 δόθηκε εντολή στον επιθεωρητή μουσουλμανικών σχολείων να οργανώσει συνέδρια Πομάκων δασκάλων για την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου, δηλαδή της τουρκικής γλώσσας αφού οι Νεότουρκοι έχουν υιοθετήσει το λατινικό αλφάβητο. Η εισαγωγή του λατινικού αλφάβητου και της τουρκικής γλώσσας στα σχολεία των Πομάκων ολοκληρώθηκε το 1973. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να χαρίζουμε ολόκληρη τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης με τη φυλετική, γλωσσική και τη θρησκευτική της ανομοιογένεια στους σουλτάνους του νεοτουρκικού επεκτατισμού.

Στη Θράκη οι πράκτορες της Τουρκίας έχουν εκμεταλλευτεί τις δικές μας παραλείψεις και έχουν επιβάλει ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Έχουμε φθάσει στο σημείο να χαρίζουμε στο νεοτουρκικό καθεστώς μία ανομοιογενή από κάθε άποψη μουσουλμανική κοινότητα, η οποία αποτελείται από τρεις ομάδες, τους «τουρκογενείς», τους Πομάκους και τους Αθίγγανους.

ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ
Ο ταξιδιώτης πηγαίνοντας από Ξάνθη προς Πομακοχώρια έχει την εντύπωση ότι κάνει ταξίδι μέσα στο χρόνο κάπου μεταξύ 1920 και 1950 με αρκετή όμως γεύση σύγχρονης εποχής. Τότε που τα στενάκια των χωριών ήταν όλοι χωματόδρομοι, τον τόπο να βουίζει από τα πιτσιρίκια και τις γυναίκες να φοράνε καθημερινά τις τοπικές τους ενδυμασίες.. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που παρατηρεί ο επισκέπτης είναι η συμβίωση του μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου, η συνύπαρξη παραδοσιακών μεταφορικών μέσων (άλογα κυρίως) με τα σύγχρονα (αγροτικά αυτοκίνητα), οι δορυφορικοί δίσκοι τηλεθέασης σχεδόν σε κάθε σπίτι και η απαράμιλλη φιλοξενία των κατοίκων. Όσο για το τελευταίο το βίωσα αυτοπροσώπως κατά την παραμονή μου στην Ξάνθη.

Φτάνοντας με το πρώτο αεροπλάνο της Ολυμπιακής στο αεροδρόμιο της Καβάλας πριν καλά καλά φέξει με περίμενε στην έξοδο με ένα ταμπελάκι της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ο Πομάκος Ισμέτ Ζουμπρέ Μπιλγκέν. Είχε ξεκινήσει από το χωριό του στις 4 η ώρα το πρωί προκειμένου να είναι συνεπής στην αποστολή που του είχε αναθέσει ο συνεργάτης του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου στην Ξάνθη δημοδιδάσκαλος στο μειονοτικό σχολείο Μύκης Δημοσθένης Άξιος. Και η αποστολή του φυσικά δεν ήταν άλλη παρά η ξενάγησή μου στα Πομακοχώρια. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά γιατί έτσι και αλλιώς η φιλοξενία των Πομάκων σου θυμίζει κάτι από τα παλιά τα δικά μας.

Ο Ισμέτ λοιπόν (26 ετών), δεν βρισκότανε δίπλα στη γυναίκα του που την είχε πάει στο νοσοκομείο Ξάνθης για να γεννήσει, αλλά μαζί μου αρνούμενος να μας εγκαταλείψει από τη στιγμή που ανέλαβε να μας ξεναγήσει. Κάπου μεταξύ Καβάλας και Ξάνθης, ενώ είχε αρχίσει να ξημερώνει ειδοποιήθηκε από τον πατέρα του ότι η γυναίκα του γέννησε καλά και απέκτησε την τρίτη του κόρη. Δάκρυσε, χάρηκε και υποσχέθηκε το βράδυ που θα με άφηνε να πάει να δει και τις δύο. Δεν νομίζω να το έκανε άλλος άνθρωπος αυτό. Και εμείς με το 4Χ4 αυτοκίνητό του αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα βουνά της Ροδόπης έχοντας μπροστά μας μία μεγάλη ωραία ημέρα.. Και απολαύσαμε την ομορφιά των Πομακοχωρίων αντάμα με τη φιλοξενία των Πομάκων. Ποτέ μα ποτέ δεν θα ξεχάσω τις απλοϊκές φιλόξενες «κινήσεις» της αδελφής, του γαμπρού, των ξαδελφιών και των άλλων του Ισμέτ τους οποίους ευχαριστώ.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Εκτός από τις γυναίκες Πομάκισσες, η ενδυμασία των ανδρών έχει δυτικοποιηθεί και δεν διαφέρει σχεδόν σε τίποτα με αυτή των δικών μας. Μερικοί μόνο, οι χοτζάδες και ιμάμηδες, φοράνε το σαρίκι ή τσαλμά, φέσι δηλαδή τυλιγμένο με άσπρο βαμβακερό ντιμπέλ (μαντήλι) ενώ οι χαντζήδες (αυτοί δηλαδή που έχουν πάει στη Μέκκα) έχουν τυλιγμένα τα σαρίκια τους με κίτρινα μεταξωτά ντιμπέλ.

Η φορεσιά της Πομάκισσας ήταν κάποτε ομοιόμορφη σε όλα τα χωριά. Αν εξαιρέσουμε την περιοχή της Μύκης, η παραδοσιακή φορεσιά αντικαθίσταται από την πενιχρή μουσουλμανική, το μαύρο ράσο και τα πολύ φτηνά άκομψα και μονότονα φουστάνια, μακριά μέχρι τον αστράγαλο. Το κεφάλι καλύπτεται από το τεστεμέλ, το άσπρο μαντήλι που πέφτει μέχρι τη μέση, ενώ στα πόδια φορά χοντρές μακριές κάλτσες αγοραστές και παπούτσια (κουντούρια) χοντρά και άκομψα, με χαμηλό χοντρό τακούνι. Μόνο η ποδιά (πρέστενλικ) από υφαντό μάλλινο ύφασμα, είδος της παλιάς ενδυμασίας της Πομάκισσας, φοριέται ακόμα από τις Πομάκισσες όλων των χωριών, σαν να θυμίζει την παλιότερη βαριά, όμως ωραία, βαρύτιμη, κομψή, μεγαλοπρεπέστατη και εντυπωσιακή φορεσιά κάθε Πομάκισσας.

Μόνο στους οικισμούς της Κοινότητας Μύκης διατηρείται και φοριέται σαν με φανατισμό η παλιά λαμπρή φορεσιά σε πείσμα της αδυσώπητης προπαγάνδας που χρησιμοποιεί όλα τα μέσα θεμιτά και αθέμιτα για να καταργήσει κάθε τι που συνδέει τους Πομάκους με το παρελθόν τους. Τα ήθη και έθιμα, την ενδυμασία, την δημοτική ποίηση, την γλώσσα…

Η Πομάκισσα σαν Μουσουλμανίδα είναι υποχρεωμένη από την θρησκεία της να καλύπτει το κεφάλι της με τεστεμέλ, μαντίλα άσπρη. Κάτω από το τεστεμέλ φοράει τη σερφέτα, άλλη μαντίλα για να μαζεύει τα μαλλιά της. Στα χωριά της Μύκης η Πομάκισσα φοράει επιπλέον και τα παρακάτω. Πάνω από τη σερφέτα φοράει το ολοκόκκινο μαντίλι τουρά, που γύρω-γύρω του στις άκρες έχει αγιέ, πούλια, που λάμπουν και αστράφτουν στον ήλιο. Δένει η Πομάκισσα της Μύκης το τουρά κάτω από το λαιμό, ενώ το άσπρο τεστεμέλ το ρίχνει προς τα πίσω. Τα μικρά κορίτσια μέχρι δώδεκα χρονών δεν φορούν τσεστεμέλ, αλλά μόνον το κόκκινο τουρά (Μύκη) ή το χρωματιστό σερφέτα.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΕΜΦΙΕΤΖΟΓΛΟΥ
Ο Πρόδρομος Εμφιετζόγλου δρα στα Πομακοχώρια της Ξάνθης εδώ και 8 χρόνια. Η προσφορά του είναι πολυποίκιλη, πολυδιάστατη, κυρίως κοινωνική. Έγραψε τη γλώσσα τους. Τύπωσε σε κασέτες τα τραγούδια τους. Έφτιαξε γέφυρες και δρόμους. Ενίσχυσε τα σχολεία τους. Βοήθησε εκατοντάδες άπορες οικογένειες, παιδιά, φοιτητές, στρατιώτες. Έφτιαξε γήπεδο στον Κένταυρο.

Κυρίως όμως τους έδωσε το μήνυμα του ελεύθερου ανθρώπου. Προσπάθησε και μέχρι ενός σημείου κατάφερε, να τους πάρει από την σκοτεινή προπαγάνδα του Τουρκικού προξενείου. Σεβάστηκε απόλυτα τη θρησκεία τους και ακριβώς το ίδιο κάνει και με τους μουσουλμάνους Αθιγγάνους του Νομού. Ο κάθε νοήμων Έλληνας μπορεί να καταλάβει πολύ καλά το εθνικό έργο που επιτελεί ο Πρόδρομος Εμφιετζόγλου αναπληρώνοντας έστω και τώρα το μεγάλο κενό που δημιούργησε το κράτος.

Στην προσπάθειά του αυτή ακούραστος συνεργάτης είναι ο Δημοσθένης Άξιος (όνομα και πράγμα), δάσκαλος στο Δημοτικό σχολείο Μύκης μαζί με τη γυναίκα του Σάσα. Συνεπής εκφραστής επιθυμιών και πάνω από όλα κύριος, διαχέει με τον τρόπο του και τις δυνάμεις του, τα βαθιά οράματα του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Για αυτό το άρθρο χρησιμοποίησα διάφορα βοηθήματα και βιβλία, δέχτηκα όμως και πολλά ερεθίσματα προφορικά και ορατά στα αυτιά μου, στα μάτια μου, στα ενδόψυχά μου, στις ευαισθησίες μου και στα συναισθήματά μου.

Δυστυχώς για διάφορους λόγους δεν μου επιτρέπεται να πω περισσότερα για το εθνικό έργο του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου ούτε να περιγράψω αναλυτικά τις ευεργεσίες του. Όσο πονηρά και να σκέφτεται κανείς όσο και καχύποπτα και να αναρωτηθεί, πουθενά μα πουθενά δεν θα βρει ιδιοτέλεια ή αυτοσκοπό στις πράξεις και τα έργα του. Καταλαβαίνω τη φιλοσοφία του και σέβομαι τους χαμηλούς τόνους που θέλει να διατηρεί. Ένα μόνο δεν μπορώ να αποσιωπήσω. Η «παρουσία» του στα βουνά της Ροδόπης και στους δικούς μας ανθρώπους τους Πομάκους, συμπληρώνει την «απουσία» της πολιτείας. Ας ευχηθούμε να μην κλάψουμε στο μέλλον και άλλες χαμένες πατρίδες, γιατί ο Τούρκος «μπαμπεσιά» δεν έχει.

Αρία ή ινδοευρωπαϊκή φυλή, με λευκό κοκκινωπό δέρμα και γαλανά συνήθως μάτια εξελληνίστηκαν εντελώς με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στις Θρακικές παραλίες

Αφορμή για την αναφορά σε αυτήν την Ελληνική φυλή και τα χωριά τους που ξεπερνάνε τα 80, στάθηκε η γνωριμία με τον Πρόδρομο Εμφιετζόγλου πριν από 3 χρόνια κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων για τον Καπετάν Ζαχαριά στη Σπάρτη καθώς επίσης και η σχέση και ανορθόδοξη διασύνδεση των Πομάκων με τους Τούρκους, που παρ όλο το «καλό» κλίμα που υπάρχει σήμερα, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δουλεύουν υπόγεια και ότι δεν έχουν «μπέσα»

Για την καλύτερη κατανόηση του Πομακικού ζητήματος αλλά και για τη σύνταξη αυτού του άρθρου διάβασα και χρησιμοποίησα τα πιο κάτω.

[ Γράμμα στο Καπετάν Ζαχαριά ] [ Η Κίβδηλη νίκη του Σπύρου Λούη ] [ Οικοτουρισμός στη Μαραθέα ] [ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ] [ Γυναίκες της Λακωνίας (Α') ] [ ΛΥΓΕΡΕΑΣ ] [ Ονόματα Ολυμπιονικών σε Στάδια της Λακωνίας ] [ Ομογένεια ] [ Πρόδρομος Εμφιετζόγλου ] [ Γυναίκες της Λακωνίας (Β) ] [ Η μυστηριώδης Κινστέρνα στη Μάνη ] [ PANLACONIAN ] [ Επιστροφή στις ρίζες μας ] [ Στα Χνάρια του Καπετάν Ζαχαριά ] [ ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΕΣ ] [ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ] [ Αιχμάλωτες του Ιμπραήμ ] [ Πομάκοι και Πομακοχώρια ]