Από το βιβλίο του Μιχάλη Γρηγ. Μπατσινίλα «ΟΙ ΜΕΔΙΚΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑΤΡΙΑΝΟΙ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ ΜΑΝΗΣ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΙΟΡΤΗ». Αθήνα 1999.

Η ιστορική παράδοση στο Οίτυλο αναφέρει ότι «…Ο Πέτρος ή Πιέρρος Μέδικος (Γιατρός), ήρθε στη Μάνη από το Ναύπλιο και πήγε στο Μέζαπο, όπου ήταν τοπάρχης ο Κοντόσταυλος. Αυτός εκεί τον έκανε γαμπρό του, δίνοντάς του την μονάκριβη κόρη του Ανθή για γυναίκα του, άλλα παιδιά δεν είχε.

Πράγματι η ιστορία αυτή δια μέσου της παράδοσης είναι αληθινή, μόνο που αποσιωπήθηκαν και ξεχάστηκαν όλα τα ιστορικά γεγονότα εκείνων των εποχών που θεωρήθηκαν επουσιώδη από τους ντόπιους. Γιατί άραγε οι Κοντόσταυλοι δεν σκότωσαν την χήρα και έγκυο Ανθή ώστε να ξακληρίσουν τον σπόρο της κοιλιάς της;

Η απάντηση είναι ότι την προστάτεψε άμεσα ο υπασπιστής του άντρα της -το ψυχάριον- ο Μπαζίνας, αλλά και γιατί φοβόντουσαν το δεύτερο έγκλημα, γιατί έτσι θα φανερώνονταν σε κάποια ανώτερη αρχή που διαφέντευε την Μάνη με νόμους κράτους δικαίου και δεν ήταν άλλη, παρά η εξουσία των Παλαιολόγων με έδρα το Οίτυλο¹. Άλλωστε για τον ίδιο λόγο κατευθύνθηκαν στο Οίτυλο και όχι στην Καρυούπολη ή και στον Μιστρά, οι δύο πρώτες ήσαν τότε οι μόνες πόλεις της Μάνης, που είχαν Βυζαντινή αρχή.

Γιατί οι Κακασαγγιάνοι δέχτηκαν με τόση ευκολία συνιδιοκτησία στον Σωτήρα και γιατί δεν ξακλήραγαν το νεογέννητο αγόρι, ώστε να είναι όλα δικά τους, που κι αυτό συνηθειζότανε στη Μάνη;

Η απάντηση είναι ότι κάποια ανώτερη αρχή με εξουσία στην μεγαλύτερη εκκλησία του Οιτύλου στον Σωτήρα, έβαλε την Ανθή και τον γιο της συνιδιοκτήτη, με την στρατιωτική οικογένεια των Κακασαγγιάνων, για να έχει αυτή και οι απόγονοι του γιου της εκκλησία για λατρεία και νεκροταφείο να θάβονται. Η μεγάλη αυτή τιμή να βάλει χρήματα για την αποπεράτωση της μεγαλύτερης εκκλησίας τότε στο Βοίτυλο και η εξασφάλιση της συνιδιοκτησίας φανερώνει, αφ’ ενός μεν, στενό δεσμό με τους Παλαιολόγους και αφ’ ετέρου, ότι ο Ιωάννης Παλαιολόγος ήταν διοικητής τα χρόνια εκείνα, γιατί αργότερα όταν έφυγαν, τα σπίτια των Παλαιολόγων, τις περιουσίες, το Παλάτι και το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών τα πήραν όλα οι Μέδικοι-Γιατριάνοι και θάβονταν έκτοτε στον Ταξιάρχη.

Στους Κακασαγγιάνους όρισε ο Ιωάννης Παλαιολόγος να προσέχουνε και να φυλάνε σαν τα μάτια τους τον γιο της Ανθής και τους απογόνους του, πράγμα που το έπραξαν απ’ αρχής και συνέχεια ήσαν σύμμαχοι² και υποστηρικτές των Μεδίκων-Γιατριάνων του Οιτύλου.

Οι Λαβουρεντιάνοι, οι Κακασαγγιάνοι και οι Αλμπανεζιάνοι ήσαν τρεις στρατιωτικές οικογένειες που φύλαγαν τις τρεις καστρόπορτες του Κάστρου του Οιτύλου, του περίφημου κάστρου της Μάϊνας η Μαϊνης. Της τελευταίες οικογένειας τ’ όνομα είναι δηλωτικό και της καταγωγής, από την ιστορία ξέρουμε ότι το 1400 ο Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος δεσπότης του Μιστρά έφερε³ και εγκατέστησε πολλούς Αλβανούς από την Θεσσαλία ως φρουρούς στα κάστρα του Μοριά. Στο κάστρο του Οιτύλου έβαλαν τους Λαβουρεντιάνους να φυλάνε την πόρτα και τις επάλξεις με τον μεγάλο πύργο στον Κύλιντρα και έχουνε για οικογενειακή τους εκκλησία τον Σωζότη μέχρι σήμερα.

Οι Κακασαγγιάνοι την καστρόπορτα στο πύργο του Φρύγανου, με τις γύρωθεν επάλξεις και τα μπροστινά φυσικά μπαλκόνια του Οιτύλου, με οικογενειακή τους εκκλησία τον Σωτήρα μέχρι σήμερα, και οι Αλμπανεζιάνοι που φύλαγαν την καστρόπορτα στο πύργο της Κακιάς ή Μεγάλης Σκάλας, αλλά έχουνε ξακληρίσει και τις περιουσίες τους τις πήραν οι γαμπροί τους στις ξακληροσπορές τους από την Κελεφά οι Παναγιωτουνιάνοι και Σκουλαρικιάνοι. Οι Αλμπανεζιάνοι είχαν εκκλησία τους τον Αϊ-Νικόλα από κάτω στην Φτέρδα όπου και θάβονταν όμως επειδή είχε ερημωθεί άγνωστο πώς, έφτιαξαν άλλον Αϊ-Νικόλα κοντά στα σπίτια τους στην εξώπορτα της Κακιάς Σκάλας στον Κάτου Μαχαλά του Οιτύλου. Όμως κι αυτός ο ναός ’ρημώθηκε και τ’ απομεινάρια του –οι πέτρες- πήγανε στο χτίσιμο του Ταξιάρχη το 1889 και έτσι θάβονταν εκεί οι Παναγιωτουνιάνοι.

Το 1415 ήλθε στο Οίτυλο ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Β ο Παλαιολόγος⁴ για να εφαρμόσει προσωπικά σ’ ολόκληρη τη Μάνη δύο νόμους του:

«Η λύσις των φρουρίων».
«Η λύσις του έθιμου του μασχαλισμού».

Τότε γκρέμισε όλα τα κάστρα και τα καστρία της Μάνης, τότε γκρεμίστηκε το κάστρο της Μαϊνης στο Βοίτυλο και μέχρι σήμερα ξεθάβονται τα πλέχτουρά του.

Ίσως για την άφιξή του και παραμονή του στο Βοίτυλο να φτιάχτηκε τότε «το Παλάτι», και νεκροταφείο με παρεκκλήσι τον Ταξιάρχη. Πάντως η παλιά έδρα του διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης ήτανε «το Παλατάκι» ή «στου Φραγκάκη» όπως λέγεται σήμερα το σπίτι του μακαρίτη Γιώργου Καραμουσαλή. Εκεί στην εξώπορτα που είναι σήμερα ένα πλάτωμα ήτανε τότε η εκκλησία Άγιος Δημήτριος παρεκκλήσι στο Παλατάκι και συνάμα η μητρόπολη του Κάστρου της Μαϊνης ή Μάϊνας ή Κάστρο του Βοιτύλου.

Ο αυτοκράτορας τότε με την παρουσία του κατήργησε το έθιμο του μασχαλισμού, που κόβανε δάκτυλα των εχθρών τους και ταριχεύοντάς τα έβαζαν μέσα στην κούπα με το κρασί που έπιναν για να πάρουν δήθεν την δύναμη των εχθρών τους. Στο Βοίτυλο τότε το 1415, αλλά και το 1191 όπως μαρτυρεί ο Μπενουά του Πήτερμπέργη⁵ κατοικούσε «γένος αφιλόξενον», βασίλευε το μίσος η κακία και τα σκοτώματα. Ο καλόγερος Ισίδωρος⁶ και κατόπιν Μητροπολίτης Μονεμβασίας, που με τις επιστολές του καλούσε τον αυτοκράτορα Μανουήλ να έρθει στο Βοίτυλο έγραφε ότι: «…ο γιος σήκωνε μαχαίρι στον πατέρα ο πατέρας στον γιο, ο αδελφός στον αδελφό, ο γείτονας στον γείτονα…».

Τότε κατά την γνώμη μου για να μονιάσουν και να βελτιώνουν κάθε χρόνο με άμεση και υποχρεωτική επαφή τις σχέσεις τους μεταξύ τους οι τοπάρχες αλλά και με τον διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης, ο αυτοκράτορας Μανουήλ επέβαλε να γιορτάζουν στο Βοίτυλο στο Παλάτι κάθε Χριστούγεννα μια Μεγάλη Γιορτή της Αγάπης που ήταν πιστή απομίμηση αλλά σε σμίκρυνση του Δωδεκαήμερου⁷, που γιόρταζαν μεγαλοπρεπώς στην Κωνσταντινούπολη για 12 ημέρες, ο λαός και οι επίσημοι, μέσα στο Παλάτι με τον αυτοκράτορα. Αυτό γινότανε και σ’ άλλες πόλεις-κάστρα.

Το 1453 επαναστάτησε το Νικλιάνικο με τον Μανουήλ Καντακουζηνό τον επονομαζόμενο Αρβανίτικα «Γκίνο», για να προσεταιριστεί τις παλιές φρουρές των γκρεμισμένων κάστρων, που ήσαν Αρβανίτες. Όμως η στάση κατεστάλη από τους Παλαιολόγους.

Ήταν και είναι πάντα κακιά η μοίρα των Ελλήνων, στις δύσκολες στιγμές αντί να ενώνονται, να τρώγονται μεταξύ τους, έτσι και τότε κληρικοί και ευγενείς έκαναν συνεχείς στάσεις στην τελευταία προσπάθεια του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ΙΑ΄.

Δική μου εκτίμηση είναι, ότι ίσως, εκεί μέσα στο Νικλιάνικο να είχε διοριστεί ο ευγενής ιππότης Πέτρος Μέδικος-Ιατρός, από τον διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης, που πράγματι θα ήθελε να ελέγξει τους φίλα προσκείμενους Νικλιάνους και Κοντόσταυλους, προς τους ευγενείς Καντακουζηνούς, που ήσαν οι προηγούμενοι διοικητές Οιτύλου και Μεθώνης⁸ Προς τον σκοπό αυτό να συνήφθη και ο γάμος του Πέτρου η Πιέρρου Μέδικου με την κόρη του τοπάρχη Κοντόσταυλου, Ανθή. Έτσι πίστευε ο Ιωάννης Παλαιολόγος ότι θα έλεγχε καλύτερα την περιοχή, αφού εξασφάλιζε έμπιστη διαδοχή, όμως, όπως αναφέρει η παράδοση οι Κοντόσταυλοι σκηνοθέτησαν επίθεση εχθρών και βάζοντας μπροστά τον Μέδικο σαν αρχηγό τον σκότωσαν.

Η γυναίκα του Ανθή που ήταν ήδη έγκυος, παίρνει τα χρυσαφικά της και ότι χρήματα είχε και πήγε στο Οίτυλο, συνοδεία του πιστού Μπαζίνα, που ήταν υπασπιστής –ψυχάριον- του ιππότη (καβελλάριου) άντρα της. Εκεί ζήτησε και έλαβε προστασία από τον Ιωάννη Παλαιολόγο, αυτός την φιλοξένησε στο Παλάτι και γέννησε το παιδί της, που ήταν αρσενικό και του έδωσε τ’ όνομα του αδικοχαμένου πατέρα του, τον νέο Πέτρο ή Πιέρρο Μέδικο, εκεί μεγάλωνε με την κόρη του διοικητή Ιωάννη Παλαιολόγου.

Όμως η πτώση του Μιστρά το 1460 και η επικήρυξη των κληρονόμων του Βυζαντινού θρόνο τους ανάγκασε να ξενιτευτούν, η να κρυφτούν μακριά για να σωθούν. Συγγενείς του Ιωάννη Παλαιολόγου, που κατοικούσαν σίγουρα εντός του κάστρου του Οιτύλου, μαρτυρούν ακόμη τα τοπωνύμια στην ευρύτερη περιοχή, όπως Τρουπέας και Τρουπιάνικα, γιατί αναγκάζονταν να κρύβονται σε τρούπες (σπηλιές) και εν συνεχεία με το πέρασμα των χρόνων εμφανίστηκαν ως Τρουπάκηδες, Μούρτζινοι της Καρδαμύλης. Επίσης υπήρχαν Κουντουριάνοι-Παλαιολόγοι, Κεφαλάδες-Παλαιολόγοι κ.ά.

Η Κυρούλα Ανθή με τον μικρό γιο της, που με την Φλωρεντιανή καταγωγή του δεν κινδύνευε από τους Τουρκαλάδες, γιατί δεν ήθελαν καμία ανάμειξη της Δύσης στα κατακτητικά τους σχέδια ρίζωσαν στο Βοίτυλο, και ο αυτοεξόριστος ή σκοτωμένος από τους Τούρκους, Ιωάννης Παλαιολόγος, της είχε εμπιστευθεί, την κόρη του για νυφούλα της, αφού μεγαλώσουν τα παιδιά, έτσι κι έγινε και τα’ όνομα της κοπέλας έμεινε άγνωστο στην ιστορία και την παράδοση.

Η Κυρούλα Ανθή, καθώς και οι στρατιωτικές οικογένειες του Βοιτύλου, Κακασαγκιάνοι, Αλμπανεζιάνοι και Λαβουρεντιάνοι, φύλαξαν καλά το μυστικό της αρχοντικής Βυζαντινής καταγωγής της κοπελιάς. Εμένα με οδήγησαν στο συμπέρασμα του επωνύμου της και της ιδιότητάς της οι εξής λόγοι:

Το Παλάτι των Παλαιολόγων κληρονομήθηκε από τους Μέδικους-Γιατριάνους και μάλιστα όπως συνηθίζεται στη Μάνη, από τον μεγάλο εγγονό της Κυρούλας Ανθής τον Μιχάλη ή Μιχελή (όλοι οι παλαιοί θυμούνται ότι ήταν Ντεκουλιάνικο. -Ο Ντεκούλος-είναι οικογένεια καταγόμενη απ’ τον Μιχελή).

Όλα τα σπίτια των Παλαιολόγων εντός του κάστρου του Οιτύλου, από τον Κύλιντρα και κάτω μέχρι το γκρεμό, κληρονομήθηκαν από τους Μέδικους-Γιατριάνους. Εκτός από τρεις μικρούς συνοικισμούς των Αλμπανεζιάνων στου Αϊ –Νικόλα, στην είσοδο της Μεγάλης Σκάλας, των Κακασαγκιάνων, στην είσοδο του Φρύγανου, και των Λαβουρεντιάνων στον Κύλιντρα, στην είσοδο του Σωζώτη.

Όλες οι καλές περιουσίες, γύρω από το κάστρο-οι τότε ελαιοφόρες,- ακόμη και βουνίσια αγριώματα, όλα τα καμπίσια πεδινά και όλα ανεξαιρέτως τα παραθαλάσσια από Λιμένι μέχρι Χοτάσια κληρονομήθηκαν και κατέχονται ακόμη μέχρι σήμερα από τους Μέδικους-Γιατριάνους, (το Λιμένι δόθηκε προίκα στο γαμπρό τους Μαυρομιχάλη γύρω στο 1700 περίπου).

Όλες οι πηγές του Οιτύλου, αλλά και ο υδροφόρος ορίζων με τα πηγάδια πέρασαν στα χέρια των Μεδίκων–Γιατριάνων που τα κράτησαν σχεδόν μέχρι τι ημέρες μας. Οι τεχνητές αλυκές που υπήρχαν στην πεδινή παραλία του Καραβοστάσι, δίπλα από το Μυλολάγγαδο. Οι μύλοι, νερόμυλοι και ανεμόμυλοι, ακόμη και στον Λογκανίκο, όπου είχαν οι Παλαιολόγοι του Οιτύλου, κληρονομήθηκαν από τους Μέδικους-Γιατριάνους.

Η διοίκηση όχι μόνο του Οιτύλου αλλά ολοκλήρου της Μάνης και η ενεργός από την πρώτη κι όλας στιγμή με την πολιτική και θρησκευτική εξουσία τους, έκαναν να έχουν οι Μέδικοι-Γιατριάνοι τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στα Μανιάτικα πράγματα. Αυτή η εξουσία δεν ήταν τυχαία, ούτε μπορούσε να επιβληθεί μία ξενόφερτη οικογένεια στη Μάνη, αν δεν είχε βαθιές ρίζες κληρονομικού δικαιώματος από την Παλαιολογίτσα. Η πολιτική εξουσία των Μεδίκων-Γιατριάνων διεκόπη βιαίως από τους Βενετούς το 1687, όπου έδωσαν την αρχηγία της Μάνης, στην αντίπαλη οικογένεια του Οιτύλου τους Κομνηνούς-Στεφανόπουλους⁹. Οι Μέδικοι όμως κράτησαν των θρησκευτική εξουσία με τους Μιχελιάνους-Ντεκούλους.

Στους Μεδίκους-Γιατριάνους πέρασαν όλα τα στρατηγικά μοναστήρια με καμινοβίγλια, των Βυζαντινών Παλαιολόγων, διοικητών Οιτύλου και Μεθώνης. Τέτοια ήσαν όπως μαρτυρούν τα ονόματά τους αλλά και η ιστορία τους, το Γιατριάνικο Μοναστήρι στο Πόρτο Κάγιο, η Παναγιά της Γιάτρισσας μεταξύ Μηλιάς και Καστάνιας, κ.α.

Στρατηγικά σημεία της Μάνης για τους Βυζαντινούς Παλαιολόγους του Οιτύλου, κληρονομήθηκαν επίσης από τους Μέδικους-Γιατριάνους όπως δείχνει η ιστορία, τέτοια ήσαν:
Α) Συνοικισμός Γιατρέϊκα, κοντά στο παλιό καμινοβίγλιο, και καστρί στο Λεπτίνι.
Β) Μέδικοι-Γιατριάνοι στο Πραστείο Καρδαμύλης απ’ όπου μετανάστευσαν δια μέσου Τραχήλας¹⁰.
Γ) Μέδικοι-Γιατριάνοι στην Μηλιά το 1690¹¹ καπετάνιος της ήταν ο Φραγκάκης Μέδικος εξ ου και ο συνοικισμός της που ονομάζεται Φαγκριάνικα.
Δ) Μέδικοι-Γιατριάνοι στα Μπαρδουνοχώρια, όπου ο οικισμός των Γιατράκων.
Ε) Μέδικοι-Γιατριάνοι στο Ακροταίναρο και Προσηλιακή Μάνη, Πηλωκοκιάνοι, Ντεκούλοι και άλλοι.

Οι Μαλεύρηδες, που είχαν γίνει και γαμπροί των Μεδίκων-Γιατριάνων, οι Φωκάδες και οι Τρυγονάδες, που ήσαν παλιές Βυζαντινές οικογένειες και δέσποζαν στις περιοχές τους. Όλες αυτές οι Κεφαλές των Μανιατών έρχονταν στο Οίτυλο όπως αποδεικνύεται από τα έγγραφα¹²για τις αποφάσεις που αφορούσαν την Μάνη, κάτω από την πρωτοκαθεδρία των Μεδίκων-Γιατριάνων. Ακόμη και οι Νικλιάνοι, Κοντοσταυλιάνοι κ.α. κάτω απ’ την δική τους πρωτοβουλία υπόγραφαν, άρα τι ήταν εκείνο το κληρονομικό δίκαιο που κουβάλαγαν οι Μέδικοι-Γιατριάνοι ώστε οι άλλες Μανιάτικες Κεφαλές «τους έκλιναν το γόνυ»; Η απάντηση είναι μία, είχαν κληρονομήσει εξ αγχιστείας τους Παλαιολόγους του Οιτύλου.

Το πολύ παλιό Βυζαντινό μοναστηράκι της Παναγιάς, στην θέση Κάτου Χώρα-Μοναστηράκια του Οιτύλου, οι γύρω εκτάσεις με σκήτες καλογήρων και εκκλησίες, περιήλθαν από τους Παλαιολόγους και είναι μέχρι σήμερα στα χέρια των Μεδίκων-Γιατριάνων, εκεί πιο κάτω δεσπόζει και η μεγάλη μονή των Ντεκούλων-Μεδίκων-Γιατριάνων.

Το κάστρο του Οιτύλου πριν το γκρεμίσει ο αυτοκράτορας Μανουήλ Παλαιολόγος το 1415 είχε μία μητροπολιτική εκκλησία, αφιερωμένη στον Αϊ-Δημήτρη, όπως στον Μιστρά. Η εκκλησία αυτή που είναι σήμερα αφανισμένη και στην θέση της μια μικρή πλατεϊτσα, ανάμεσα στα Παναγιωταριάνικα Καραμουσαλιάνικα και Μαντιάνικα σπίτια που είχαν κληρονομηθεί από του Μέδικους-Γιατριάνους, που είχαν και τις γύρω περιουσίες.

Το κυριότερο όμως που σφραγίζει και επιβεβαιώνει την κληρονομιά των Μεδίκων-Γιατριάνων του Οιτύλου από τον τελευταίο Βυζαντινό διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης Ιωάννη Παλαιολόγο, τον συμπέθερο της Ανθής Μέδικου, είναι αφ’ ενός μεν, τ’ όνομα Ιωάννης, ο αποκληθείς Ραζέλος, ένα απ’ τα εγγόνια της Ανθής και του Πιέρρου, που φέρει το μικρό του όνομα, αφ’ ετέρου και πλέον τρανταχτή απόδειξη είναι η συνέχιση της Μεγάλης Γιορτής των Χριστουγέννων μιας γιορτής αγάπης και συμφιλίωσης που πρώτος όρισε να γίνεται ο αυτοκράτορας Μανουήλ Παλαιολόγος, που επισκέφθηκε το Οίτυλο το 1415. Ήταν ένα μικρό αντίγραφο του Δωδεκαήμερου των Χριστουγέννων που γινότανε στο Παλάτι στην Κωνσταντινούπολη.

Στο Οίτυλο όρισε να προσέρχονται όλες οι κεφαλές-άρχοντες, τοπικοί αρχηγοί των κάστρων που γκρέμισε και έγιναν 7 περιφέρειες.

(Κάστρο Οιτύλου -Παλαιολόγοι).
(Καστρί Τηγανιού –Αποσκεροί, Νικλιάνικο).
(Καστρί Κολοκύθι -Προσηλιακοί).
(Καστρί Καρυούπολης -Φωκάδες).
(Τρυγονάδες).
(Σιδερόκαστρο -Μαλεύρηδες).
(Καστρί του Μεληγγού –Σπανήδες).

Οι εντολές του αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου προς όλες της κεφαλές της Μάνης ήταν, να παρατούν τα μίση και τις έχθρες και να δηλώνουν έμπρακτα αγάπη με ασπασμό αλλήλων κάθε Χριστούγεννα σε κοινή τράπεζα που συνέτρωγαν στο Παλάτι του Οιτύλου και Μεθώνης. Εκεί όλοι μαζί με τον λαό και τον κλήρο εκκλησιάζονταν στην μεγαλύτερη τότε εκκλησία του Οιτύλου τον Σωτήρα

Από τα Ομηρικά¹³ χρόνια οι Έλληνες στα συμπόσια τους έτρωγαν γρουνοπούλες ψητές. Οι Μανιάτες πρόσθεσαν και τον χόντρο με τον λείο που σημαίνει λαός, που ήταν χορταστικό φαγητό για όλο τον κόσμο.

Οι Μέδικοι-Γιατριάνοι κληρονόμησαν από τον Διοικητή Ιωάννη Παλαιολόγο το έθιμο, μονάχα που κι αυτοί το προσάρμοσαν μόνο στην οικογένεια τους, αφού οι Νικλιάνοι και οι Στεφανόπουλοι-Κομνηνοί, που ξεκίνησαν ως γαμπροί των Μεληγγών, αμφότεροι κατευθείαν γόνοι του Βυζαντίου δεν τους αναγνώριζαν ως άμεσους κληρονόμους της Βυζαντινής εξουσίας στη Μάνη.

Στην παράδοση διεσώθη η μονομαχία¹⁴ του Πέτρου Μέδικου γιου της Κυρούλας Ανθής, πότε ν’ αναφέρεται με τον Κοντόσταυλο και πότε –λανθασμένα όμως- με τον Κομνηνό-Στεφανόπουλο, δηλωτικό της μόνιμης αντιπαράθεσης.

Στην Μεγάλη Γιορτή των Χριστουγέννων στο Οίτυλο, κάτω από την πρωτοκαθεδρία των Μεδίκων-Γιατριάνων, αντέδρασαν πρώτοι οι Νικλιάνοι που γιόρταζαν μόνοι τους με έδρα των Κίττα για πάρα πολλά χρόνια, αλλά πριν από 100 περίπου χρόνια έσβησε το έθιμό τους¹⁵.

Επίσης οι Στεφανόπουλοι-Κομνηνοί που έγιναν γαμπροί του Μεληγγού Λασβούρη και με την βοήθεια των Σπανέων που ήσαν αρχηγοί όλου του Δρόγγου, κατοικοεδρεύοντας από τότε μέχρι σήμερα έξω από το Κάστρο του Οιτύλου, στον Πάνου Μαχαλά στην θέση Πιτίνια, κατέστησαν οι αντίπαλοι και η αντίζηλη οικογένεια των Μεδίκων-Γιατριάνων. Η παράδοση λέει ότι γιόρταζαν κάθε Πάσχα και ιδιαίτερα του Αϊ-Γιωργιού -Δευτέρα του Πάσχα-όμως πριν από 100 και πλέον χρόνων τσακώθηκαν στο τραπέζι και έκτοτε σταμάτησαν. Η Γιωργούλα Σαξιώνη θυμότανε όταν ήταν μικρή τον αλληλοασπασμό το Πάσχα στην Παναγία, χώρια οι άντρες και χώρια οι γυναίκες ήταν ένα απομεινάρι πλέον της Μεγάλης Γιορτής των Στεφανόπουλων-Κομνηνών.

Όμως λεπτομερή αφήγηση του εθίμου αναφέρει ο Ν. Β. Φαρδύς¹⁶ που ήταν δάσκαλος στο Καργκέζε της Κορσικής το 1886. Εκεί το μετέφεραν ζωντανό από το Οίτύλο οι άποικοι στη πλειοψηφία τους Στεφανόπουλοι Κομνηνοί το 1675.

Παραπομπές
1. Σ. Π. Λάμπρου, «Κυριακός ο Αγκωνίτης εν τη Λακωνική», Νέος Ελληνομνήμων, τόμ. Ε΄, σελ 422. Ο Κυριακός νόμισε ότι ανακάλυψε την αρχαία Πύλο και έτσι ονομάζει το Οίτυλο, όμως είναι βεβαιωμένο ότι ήταν στο Οίτυλο, όπου ανακάλυψε και κατέγραψε επιγραφή αναφερομένη, από τους Οιτυλιώτες προς τον αυτοκράτορα Γορδιανό. Εκεί φιλοξενήθηκε από τον διοικητή Οιτύλου και Μεθώνης τον Ιωάννη Παλαιολόγο γύρω στα 1447. Μεγ. Ελλ. Εγκ., τόμ. ΙΘ΄, σελ, 427, «Ιωάννης Παλαιολόγος». Άννας Αβραμέα, «Ιστορικές μαρτυρίες από το Οίτυλο της Μάνης», Λακωνικαί Σπουδαί, τόμ. Ζ΄, σελ. 7, Αθήναι 1983.
2. Στις 15 Αυγούστου 1806 σ’ ένα έγγραφο προς τον Πιέρο Μπεϊζανδέ Γρηγοράκη βλέπουμε να υπογράφουνε οι Μανιάτες και οι Βοιτυλιώτες ως εξής: «Βοίτυλος. Και ημείς οι Γιατριάνοι, Ραζελιάνοι, Τζαχουτιάνοι και Κακασαγγιάνοι υποσχόμεθα τα άνωθεν. Και ημείς οι Στεφανοπουλιάνοι, Στεφανιάνοι Φάλτζοι, Νοβακιάνοι υποσχόμεθα τα άνωθεν». Ανωνύμου: «Ιστορικαί αλήθειαι συμβάντων τινών της Μάνης από του 1769 και εντεύθεν», σελ. 44, Αθήναι 1858.
3. Μεγ. Ελλ. Εγκ., τόμ. ΙΘ΄, σελ. 424.
4. Σπυρ. Λάμπρου, «Το έθος του Μασχαλισμού παρά τους Μανιάτες των μέσων χρόνων», Νέος Ελληνομνήμων, τόμ Β΄, 1905, σελ. 180-186.
5. Άννας Αβραμέα, «Ιστορικές μαρτυρίες κλπ….», ως ανωτέρω.
6. Σπυρ. Λάμπρου, «Τα έθος του Μασχαλισμού κλπ…», ως ανωτέρω.
7. Μεγ. Ελλ. Εγκ., τόμ Ζ΄, σελ. 884-885.
8. Το 1204 ο Ιωάννης Καντακουζηνός παρέδωσε αμαχητί την Μεθώνη στον Φράγκο Γοδεφρείδο Βιλλαρδουϊνο, το 1205, ο γιος του Μιχαήλ στασίασε εναντίον των Φράγκων ανεπιτυχώς. William Miller, «Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα», Αθήνα 1960, σελ.76, και σημ.28.
9. Σ. Β Κουγέα, «Αναφορά Βοιτυλιωτών πριν την Ενετική Δημοκρατία», Πελοποννησιακά, 1957, τόμ. Β΄, σελ. 426-430.
10. Ι. Κ. Χασιώτη. «Ελληνικοί αποικισμοί στο βασίλειο της Νεάπολης», Ελληνικά, 1969, σελ. 135.
11. Σ. Β. Κουγέα, «Αναφορά Βοιτυλιωτών προς την Ενετική Δημοκρατία», (7 Απριλίου 1690), Πελοποννησιακά, τόμ. Β΄, Αθήναι 1957, σελ. 429.
12. Η επιστολή των Μανιατών 3 Αυγ. 1582, προς τον πάπα Γρηγόριον τον ΙΓ΄.
13. ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Ραψωδία λ. στίχ. 419-420.
14. Στο επόμενο κεφάλαιο περιγράφεται η μονομαχία, στην αναφορά, του ψυχογιού Μπαζίνα.
15. Οι παλαιοί στην Κίττα θυμόντουσαν ότι μαζεύονταν οι μεγάλοι και ασπάζονταν αλλήλους σε κοινή τράπεζα το Πάσχα.
16. Ν. Β.Φαρδύς: «Ύλη και σκαρίφημα περί της εν Κορσική Ελληνικής αποικίας», Αθήναι 1888, σελ. 100-102.