Το μοιρολόι
αναφέρεται στη συμμετοχή των Μανιατών
στους αγώνες για την απελευθέρωση της
Κρήτης. Ένας εκ των αγωνιστών Μανιατών
ήταν και ο οπλαρχηγός Γ. Κοσονάκος.
Ανάθεμά την την αρχή
τον Έπαρχο και το Βοιδή1,
πο πήρασι απόφαση,
να μαζευτούσ' οι αρχηγοί
κι ο Κοσονάκος μπροστινός,
που ήτα πενταγνωστικός,
μάζεψε στράτεμα πολύ
κ ειδιάη στου
Μαμουσούμπαση2.
Αγνάντεψε η
Γιωργάκαινα
και είπεκε κ' εμίλησε.
Μάννα, ο Γιωργάκης έρχεται
και φέρνει στράτεμα πολύ
δεν έναι κ’ η δουλειά καλή.
Όσο να μπει κι όσο να βγει,
γιόμισ' η μάντρα κ' η γιαυλή.
Μάννα ψωμί Μάννα τυρί
να φάει ο κόσμος που 'ρθε δω.
Ήρθα να πάρου την
ευκή
από καριδιά κι από ψυχή,
τι πάου στην Κρήτη μπουλουξής.
Κάνου να ζε καταραθού,
μα δε μ' αφήνει η γνώμη μου
και πάλι θε να ζ' ευκη8ού,
καλά να πάεις καλά να 'ρθεις,
λήγορα να προϊβαστείς3,
να γίνεις πρώτος αρχηγός.
Τ ακούει η
Γιωργάκαινα
και του θανάτου έπεσε.
Γιωργάκη που με παρατάς
με δίχως τέκνα και πα'δ'ά;
Τόσου χρόνου η παντρεία μας
κι αμπού 'νιαι τα παιδία μας
πο 'ναι η προσκαμασία4 μας;
Γιωργάκης φεύγει
αναχωρά
και η Γιωργάκαινα μιλά.
Γιωργάκη φέρ’ τη βούλα ζου,
τηνε δική μου πάρε τη
και κράτα τη για θύμηση,
για να 'ρθεις πάλι να με βρεις.
Γιωργάκης φεύγει
αναχωρά
πάει κατά το Γύθειο.
Όξ’ από το Πελεκητό5
ήτα τ' Αρκάδι6 στο γιαλό.
Ο Κοσονάκος μίλησε,
στα παληκάρια είπεκε,
παιδία να προσέχετε,
πάμε στη Κρήτης τα χω'ρ'ά,
μέσα στα τούρκικα σπαιθ'ά.
Όξ' από την Επισκοπή
ήτα κι ο Λίας ο Βοιδής7.
Στ’ Αρκάδι μέσα 'μπήκασι
στην Κρήτη επααίνασι.
Τρία παπόιρα Τούρκικα,
ερρίξασι μνιά μπατα'ρ'ά,
πάει τ' Αρκάδι το μισό
κι ο Κοσονάκος αρχηγός.
1.
Νομίζω πως πρόκειται για το γιο του
πεσόντος στο Μανιάκι Πιέρου Βοϊδή ο
οποίος είχε σημαντική δράση κατά τους
χρόνους εκείνους. Το ί προφέρεται ως
ημίφωνο λόγω του μέτρου.
2. Κτήματα και κατοικία του Κοσονάκο.
3. Την απλολογία: ποοβιβασθής >
προϊβαστής παρετήρηοα στο τοπωνύμιο
Βαρναρείο, από τη λ. βαύνος=καμίνι,
φούρνος είχαμε την εξέλιξη βαύνος >
βαυναρείο > βαναρείο > Βαρναρείο. Για
την ανάπτυξη του ρ λόγου του υγρού της
ληγούσης πρβλ. χαχάλι > χαρχάλι.
4. Προσκαμασία, προκοπή, πρόοδος.
5. Θέση στο Γύθειο.
6. Το βαπόρι που μετέφερε πολεμιστές
και εφόδια στην Κρήτη.
7. Από τα μέλη της οικογενείας Βοϊδή
Μαυρομιχάλη.
Από το βιβλίο του
Ανάργυρου Κουτσιλιέρη «Μοιρολόγια της
Μάνης» Μνημεία Γλωσσικά-Ιστορικά-Λαογραφικά,
Εκδόσεις ΜΠΕΚΑΚΟΣ, Αθήνα 1997.