Ταΰγετος
Από την Αναβρυτή στην Καστάνια

Απαιτούμενος χρόνος: τέσσερις ημέρες από Αθήνα ή από Θεσσαλονίκη.
Καταλληλότερες εποχές: Ιδανική εποχή είναι το τέλος της άνοιξης και η αρχή του καλοκαιριού. Ο Ιούνιος θεωρείται ιδανικός μήνας, καθ' ότι ούτε βροχές έχει ούτε πολλές ζέστες και τα περισσότερα χιόνια έχουν λιώσει στην αλπική ζώνη του βουνού.
Πρόσβαση: Το όμορφο χωριό Αναβρυτή, 11,5 χλμ. δυτικά της Σπάρτης, το οποίο μπορούμε να προσεγγίσουμε με ταξί από τη Σπάρτη (4.000 δρχ. για 4 άτομα). Τηλ. 0731/25300 και 26100.
Επιστροφή: Η ιστορική Καστάνια, στα Μπαρδουνοχώρια, 30 χλμ. ΒΔ του Γυθείου, και από εκεί με autostop σε κάποιο αγροτικό αυτοκίνητο ή με ταξί στο Γύθειο και εύκολη επιστροφή με το τοπικό ΚΤΕΛ προς Αθήνα.
Διανυκτερεύσεις: Το πρώτο βράδυ στην Αναβρυτή. Τηλ. ξενοδοχείου 0731/21788 και κοινότητας 0731/27791 ή στο μοναστήρι της Φανερωμένης (15λεπτά από το χωριό). Το δεύτερο βράδυ στο καταφύγιο του ΕΟΣ Σπάρτης (τηλ. 0731/22574) και το τρίτο στο εγκαταλελειμμένο μοναστήρι της Παναγίας της Γιάτρισσας.
Εξοπλισμός: Ορειβατικά παπούτσια, μπατόν για το περπάτημα, αντιανεμικό, γυαλιά ηλίου, αντιηλιακό, νερό.
Φαγητό: Το πρώτο βράδυ στις ταβέρνες της Αναβρυτής. Τις δύο επόμενες ημέρες κουβαλάμε στο σακίδιό μας τα απαραίτητα τρόφιμα. Αν θέλετε τη συμβουλή μου (μετά από 26 χρόνια ορειβατικής εμπειρίας!), μπορώ να σας πω ότι δεν μου έλειψαν ποτέ: τα σταρένια σκληρά παξιμάδια, λίγο σκληρό κίτρινο τυρί (για να μη λειώνει!), καρότα και πράσινες πιπεριές (τα άλλα λαχανικά χαλάνε εύκολα!), ξηροί καρποί, ελιές, πορτοκάλια, νιφάδες δημητριακών, μέλι (για το πρωινό!) και για επιδόρπιο χαλβάς!
Σήμανση μονοπατιών: Παρά τις προσπάθειες του Ορειβατικού Σπάρτης και του άξιου προέδρου του Γιάννη Μιχελόγγονα, η σήμανση είναι ελλιπής.
Δυσκολίες: Παρά το γεγονός ότι η διάσχιση του Ταϋγέτου δεν προϋποθέτει κάποια δύσκολη ανάβαση, η διαδρομή είναι αθλητικού επιπέδου, καθ' ότι απαιτεί περίπου 17 ως 19 ώρες πεζοπορία σε 2 ημέρες. Κατά τα άλλα, τα μονοπάτια είναι εύκολα και βατά.

Εναλλακτικές δραστηριότητες:
1. Mountain bike: Η διαδρομή από την Αναβρυτή ως την Πηγή του Μαγγανιάρη μπορεί να γίνει εύκολα με ορειβατικό ποδήλατο. Από εκεί η διαδρομή προς το καταφύγιο (όχι φυσικά από το μονοπάτι αλλά από τον δασικό δρόμο) είναι ανηφορική και δύσκολη.
2. Ski de fond: Φυσικά τον χειμώνα, στην ίδια διαδρομή. Για όσους γνωρίζουν ορειβατικό σκι, εξαίρετη θεωρείται η διάσχιση του Πενταδάκτυλου.
3. Bird watching και παρατήρηση της φύσης: Ο Ταΰγετος δεν είναι απλά ένα αλπικό βουνό αλλά και ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Πελοποννήσου, γι' αυτό και δίκαια ανακοινώθηκε πρόσφατα από τον γενικό γραμματέα Δασών Ηλία Μπεριάτο η έναρξη της διαδικασίας κήρυξής του σε Εθνικό Δρυμό. (Ελπίζουμε η μετακίνησή του στο ΥΠΕΧΩΔΕ να μην καθυστερήσει τη διαδικασία να αποκτήσει ο Μοριάς τον πρώτο του Ε.Δ.).

Μην ξεχάσετε
Αν διαθέτετε ακόμη μία ημέρα, να πραγματοποιήσετε με βάση το καταφύγιο την ανάβαση στην πυραμιδοειδή κορφή (2.404 μ.) Προφήτης Ηλίας, την υψηλότερη του Ταϋγέτου.
Να επισκεφθείτε φυσικά τον Μυστρά και τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Σπάρτης. (Η Σπάρτη μαζί με τα Γιάννενα και τα Τρίκαλα προσφέρουν την καλύτερη προοπτική θέας στην Ελλάδα!).
Να δοκιμάσετε τα φρέσκα λούπινα στο Γύθειο και να κολυμπήσετε στην όμορφη παραλία του Μαυροβουνίου.
Να διαμαρτυρηθείτε για την ανικανότητα του Δασαρχείου Σπάρτης να ελέγξει το λαθροκυνήγι που δυστυχώς οργιάζει και στον Ταΰγετο.
Να ενισχύσετε ηθικά, τους λίγους, τους ελάχιστους βιοκαλλιεργητές της Λακωνίας, σαν τον Σοφοκλή Βασιλάκη, που αγωνίζονται για την προώθηση της εναλλακτικής γεωργίας.
Να διαβάσετε την έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Καστάνιας για την ιστορία του χωριού τους, το βιβλίο του Δημ. Κατσαφάνα «Στην σκιά του Ταϋγέτου» και το βιβλίο της Μαρίας Δρογκάρη για τον Παναγιώταρο.

Περιγραφή διαδρομής
Πρώτη ημέρα: Αθήνα ή Θεσσαλονίκη - Σπάρτη, με το τοπικό ΚΤΕΛ (αλήθεια πότε θα σταματήσουν οι οδηγοί να μας επιβάλλουν να ακούμε μουσική σκυλάδικων;!). Σύντομη επίσκεψη στην πόλη και στον Μυστρά και από εκεί με ταξί, ανεβαίνουμε τις απότομες στροφές μετά τον Αϊ-Γιάννη και φθάνουμε στην Αναβρυτή.

Δεύτερη ημέρα: Από την Αναβρυτή (790 μ. υψόμετρο), ανηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο, σε 15 λεπτά συναντάμε διασταύρωση, με οδική πινακίδα. Στρίβουμε αριστερά, ακολουθούμε πια τον χωματόδρομο, περνάμε από την υδροληψία του χωριού, συναντάμε νέα διασταύρωση (δεξιά πάει προς Περγαντέικα), βαδίζουμε ευθεία και σε 1 ώρα και 15 λεπτά από την αρχή συναντάμε, στα δεξιά μας, την πινακίδα που ορίζει την αρχή του μονοπατιού για την αλπική κορυφή Σπανακάκι (2.024 μ., σε 3 ώρες και 15 λεπτά) που ξεπροβάλλει στα δεξιά μας.

Συνεχίζουμε ευθεία, περνάμε από κεφαλάρι με πολλά νερά (1.000 μ. υψόμετρο), σε 20 λεπτά συναντάμε πηγή και σε 5 λεπτά νέα διασταύρωση με πινακίδα. (Δεξιά πηγαίνει προς τα Λακκώματα και αριστερά προς Σοχά). Εμείς συνεχίζουμε ευθεία και αποκτούμε εξαιρετική θέα προς τις ψηλότερες κορφές.

Σε 1 ώρα, πάντα από τον δασικό δρόμο (δυστυχώς και αυτό είναι συνηθισμένο σε όλη την Ελλάδα, όσοι χαράζουν δρόμους «φροντίζουν» πάντα να καταστρέφουν τα παλιά μονοπάτια ακολουθώντας τα...), συναντάμε νέα πινακίδα που μας δείχνει ότι σε 8 χλμ. φθάνουμε στην πηγή Μαγγανιάρη (980 μ. υψόμετρο) την οποία και προσεγγίζουμε σε 2 ώρες και 30 λεπτά (αφού περάσουμε σε 1 ώρα, περίπου, από μία άλλη πηγή σε πλάτωμα με αλώνι, στα δεξιά μας, τον αυθαίρετο οικισμό της Βάρδας και το ρέμα της Βαρβάρας).

Γεμίζουμε τα παγούρια μας με νερό και ακολουθώντας τα κόκκινα σημάδια του διεθνούς μονοπατιού Ε4 αρχίζουμε την επίπονη ανάβαση προς την πηγή Βαρβάρα. Η διαδρομή γίνεται μέσα σε πυκνό δάσος εκπληκτικής ομορφιάς και με φόντο τις υψηλότερες κορφές του Ταϋγέτου.

Σε 1 ώρα συναντάμε δύο τεραστίων διαστάσεων μαυρόπευκα (pinus nigra) και σε άλλη μία ώρα φθάνουμε στην πηγή (1.500 μ. υψόμετρο) από όπου το καταφύγιο απέχει μόλις 10 λεπτά (υψόμετρο 1.575 μ.).

Τρίτη ημέρα: Πρωινό ξύπνημα, κατηφορίζουμε λίγο στον δασικό δρόμο και σε 15 λεπτά συναντάμε στα δεξιά μας μια καλλιεργημένη έκταση με ένα μεμονωμένο σπιτάκι (1.425 μ.). Από εκεί στρίβουμε δεξιά και ακολουθούμε το μονοπάτι.

Σε λίγο ξεπροβάλλει μπροστά μας, μεγαλόπρεπη η υψηλότερη κορυφή του Ταϋγέτου.

«Εχεις κάνει ελάτια, έχεις δρυά, θεέ μου.
Η κορυφή του Ταϋγέτου ήταν πάντα γυμνή,
θα μπορούσες να μ' είχες κάνει ένα αρτόδεντρο»
είχε γράψει ο μεγάλος ποιητής του Ταϋγέτου, Νικηφόρος Βρεττάκος.

Αφιερώνουμε λίγα λεπτά, στο πανέμορφο αυτό σημείο, για περισυλλογή. Τι είμαστε τελικά, μπροστά στο μεγαλείο της φύσης και του Δημιουργού; Ένα «τίποτε»... Και όμως αυτό το «τίποτε», λίγες εκατοντάδες μέτρα παρακάτω, κτίζει δεκάδες αυθαίρετα μέσα στην καρδιά του δάσους, στα 1.270 μ. υψόμετρο. Τι κάνει άραγε η Νομαρχία Λακωνίας;...

Περνάμε από πηγή και κτήματα με καρυδιές και σε 1 ώρα και 20 λεπτά από ένα μικρό ξύλινο κτίσμα, κτισμένα στο πουθενά, που φέρει την πινακίδα «Δημαρχείο Πενταλώνι»! Ο λαός μας πάντα είχε την αίσθηση του χιούμορ. Από εκεί ανηφορίζουμε μέσα σε ένα πανέμορφο δάσος και σε 1 ώρα και 30 λεπτά φθάνουμε σε διάσελο, όπου και ο λεγόμενος σωρός από πέτρες του Ιμπραήμ (1.570 μ.).

Το τοπίο πανέμορφο και σε 10 λεπτά κατηφορίζουμε, στην ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1.500 μ.) τόπος ιδανικός για μεσημεριάτικο ύπνο κάτω από τα πλατάνια.

Από εκεί ακολουθούμε, για λίγο, χωματόδρομο προς τα ΝΔ και κατηφορίζουμε στο περίφημο δάσος της Βασιλικής και μετά στην αρχή της κοίτης του εκπληκτικού φαραγγιού του Βυρού (1 ώρα και 20 λεπτά, 1.280 μ.).

Ακολουθούμε τα σημάδια του Ε4 και σε 1 ώρα φθάνουμε στις εγκαταστάσεις της Διεύθυνσης Δασών Καλαμάτας στον Άγιο Παντελεήμονα (1.460 μ.). Από εκεί ανεβαίνουμε για λίγο, σε διάσελο και πάντα ευθεία, στον δασικό δρόμο, κατηφορίζουμε προς το κτήμα του γιατρού Φουρίδη, περνάμε μια ρεματιά και έχοντας μπροστά μας μια εκπληκτική θέα προς τα Ν. των βουνών της Εξω Μάνης και του Νότιου Ταϋγέτου φθάνουμε στο διάσελο του Μεγαλάτινου σε 2 ώρες και 10 λεπτά. Από εκεί έχουμε θέα και στους δύο κόλπους της Νοτίου Πελοποννήσου. Δεξιά μας ο Μεσσηνιακός, αριστερά ο Λακωνικός.

Κατηφορίζουμε προς τα αριστερά και σε 20 λεπτά φθάνουμε στο σχεδόν εγκαταλειμμένο μοναστήρι της Παναγίας της Γιάτρισσας (1.085 μ.) που δυστυχώς αποτελεί ένα συνονθύλευμα κιτς αρχιτεκτονικής και διακόσμησης, που προσβάλλει τόσο το τοπίο όσο και τη θρησκεία μας.

Μήπως θα έπρεπε ο νέος και βαθιά μορφωμένος μητροπολίτης Γυθείου να επιληφθεί του θέματος;

Στο μοναστήρι μπορούμε να διανυκτερεύσουμε στον περίβολό του ή να κατεβούμε σε 1 ώρα, περίπου, στην όμορφη Καστάνια, την πατρίδα του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Παναγιώταρου Βενετσανάκη και από εκεί, εύκολα, με ταξί στο Γύθειο, έχοντας πραγματοποιήσει τη διάσχιση του Ταϋγέτου από Βορρά προς Νότο!

ΚΩΣΤΑ ΣΤΕΦ. ΤΣΙΠΗΡΑΣ ΤΟ ΒΗΜΑ, (07-06-1998).
Ο κ. Κώστας Στεφ. Τσίπηρας είναι γεωγράφος, συγγραφέας των βιβλίων «Στα ελληνικά βουνά» (Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη - Νέα Σύνορα), τρεις τόμοι (1991, 1993, 1997).