Μία από τις πιο όμορφες ορεινές διαδρομές στον Ελληνικό χώρο, μια διαδρομή που κάθε ορειβάτης πρέπει να κάνει τουλάχιστον μια -φορά στη ζωή του, είναι η διάσχιση της κεντρικής κορυφογραμμής του Ταϋγέτου, του λεγόμενου Πενταδάκτυλου.

Διαδρομή υψηλής αισθητικής, που εκτός από την υπέροχη θέα προς τη Σπάρτη και τη Καλαμάτα, το βόρειο Ταΰγετο και τη Μάνη, το Λακωνικό και το Μεσσηνιακό κόλπο και όλη την ορεινή Πελοπόννησο, διακρίνεται για τη ποικιλία του τοπίου που διασχίζει και το πλήρες ορειβατικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει.

Όμορφα δάση με πηγές και ρέματα, υψηλές ράχες, αλλού ομαλές κι αλλού απόκρημνες, εύκολα αναρριχητικά περάσματα και υψηλές κορφές, εξασφαλίζουν στο φυσιολάτρη-ορειβάτη μια ολοκληρωμένη εμπειρία βουνού.

Η πορεία ξεκινά από το όμορφο κεφαλοχώρι Αναβρυτή και αφού ανέβει στο διάσελο στην τοποθεσία Τσάρκος και διασχίσει τις κορυφές Σπανακάκι, ανώνυμη 2228μ., Σιδηρόκαστρο και Αθάνατη Ράχη, καταλήγει στην κυρίως κορυφή του Ταΰγετου Προφήτης Ηλίας και από εκεί κατεβαίνει στο καταφύγιο και καταλήγει στην πηγή Μαγγανιάρη.

Η διαδρομή μπορεί επίσης να εμπλουτιστεί αν υπάρχει χρόνος, με την ανάβαση από τον κάμπο της Σπάρτης στην Αναβρυτή από το παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι, διαδρομή που ο υπογράφων δεν έκανε και δε γνωρίζει λεπτομέρειες, αλλά που λέγεται και φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα και όμορφη.

Το μονοπάτι για την ανάβαση ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο της Αναβρυτής, όπου υπάρχουν και τα κίτρινα σημάδια για το μονοπάτι Ε4, καθώς και σημάδια με κόκκινο τρίγωνο για το μονοπάτι που θα ακολουθήσουμε μέχρι να βγούμε στη θέση Λιβάδι και από εκεί στην κορυφογραμμή. Στην αρχή τα δύο μονοπάτια ακολουθούν κοινή πορεία, ενώ μετά από 50 λεπτά περίπου χωρίζουν.

Το μονοπάτι προς την κορυφογραμμή από χαρακτηριστικό σταυροδρόμι χωματόδρομων με σήματα προχωρά δυτικά, ενώ το Ε4 ακολουθώντας εναλάξ χωματόδρομους και μονοπάτια παίρνει νότια κατεύθυνση για να καταλήξει στο καταφύγιο ΕΟΣ Σπάρτης (συνολικές ώρες πορείας από την Αναβρυτή περίπου 5, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαμε).

Λίγο πιο πάνω από τη διασταύρωση μπορούμε να ακολουθήσουμε σηματοδοτημένη παράκαμψη προς την πηγή Καρπενόρεμα, η οποία είναι και το τελευταίο νερό που θα βρούμε στη μακριά πορεία μας για τη διάσχιση του Πενταδάκτυλου. Συμβουλή: Πάρτε διπλάσια ποσότητα νερού απ’ ότι παίρνετε συνήθως στο βουνό, η πορεία είναι μεγάλη και κουραστική. Ακόμα και το Χειμώνα με λιακάδα δεν πρέπει να διακινδυνεύσετε μια γρήγορη αφυδάτωση (όπως ο υπογράφων). Καλύτερα επιβαρυνθείτε με ένα κιλό παραπάνω στο σακίδιο.

Στη θέση Λιβάδι, φθάνουμε ακολουθώντας το καλογραμμένο μονοπάτι (σύνολο 1.30 έως 2 ώρες περίπου). Από εκεί έχουμε δύο δυνατότητες. Η πρώτη είναι να ακολουθήσουμε το μονοπάτι που ανεβαίνει ανατολικά τη ρεματιά και βγάζει στην αρχή της κορυφογραμμής, στη θέση Τσάρκος, όπου υπάρχει και ένας Βοτανικός σταθμός, για να κάνουμε ολοκληρωμένο τον Πενταδάκτυλο. Η δεύτερη επιλογή είναι να ανέβουμε από νότιο μονοπάτι στην κορυφογραμμή στη θέση πόρτες, παρακάμπτοντας την κορυφή Σπανακάκι που είναι η πρώτη του Πενταδάκτυλου, συντομεύοντας τη διαδρομή κατά 1 ώρα τουλάχιστον.

Το κύριο μειονέκτημα της δεύτερης επιλογής είναι ότι χάνουμε την υπέροχη θέα (κυρίως τον χειμώνα) προς την ορθοπλαγιά της Νεραϊδοβούνας και τον υπόλοιπο βόρειο Ταΰγετο. Από το Λιβάδι έως την τοποθεσία Τσάρκος έχουμε περίπου μία ώρα ανάβασης.

Από αυτή τη θέση αρχίζει το μακρύ ανεβοκατέβασμα σε μια σειρά από κορυφές που θα μας εξασφαλίσει περίπου 8 ώρες κουραστικής ορεινής πεζοπορίας αλλά και 8 ώρες απίθανης θέας, καθώς τα βήματα μας διασχίζουν το όριο μεταξύ Λακωνίας και Μεσσηνίας.

Στα αριστερά μας, ο κάμπος της Σπάρτης με τα χωριά της απλωμένα σαν αράχνη, και στα δεξιά μας τα δάση του Ρίντομου και ο Μεσσηνιακός κόλπος, μας αποζημιώνουν με το παραπάνω για τις ατελείωτες ανηφοριές (και κατηφοριές) που διασχίζουν τον ουρανό της νότιας Πελοποννήσου κερδίζοντας κάθε φορά κι άλλο υψόμετρο, κι άλλη ψυχική ανάταση όπως θα έλεγε ο φίλος μας ο Ηλίας.

Η πρώτη κορυφή που συναντάμε στο διάβα μας είναι το Σπανακάκι (2.024 μ.). Η ανάβαση είναι ομαλή και η κατάβαση μας οδηγεί στο διάσελο πόρτες, όπου έρχεται και το μονοπάτι από το Λιβάδι. Από αυτή τη θέση ξεκινά και μονοπάτι που κατεβαίνοντας το ρέμα της Βίντολης βγαίνει στο φαράγγι της Κοσκάρακας.

Το καλοκαίρι το πέρασμα μπορεί να γίνει χωρίς σχοινί και ασφάλειες μόνο από έμπειρους ορειβάτες. Διαφορετικά η ομάδα πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται από ένα ή και δυο έμπειρους που θα ασφαλίζουν τους υπόλοιπους. Το χειμώνα ανάλογα με τις συνθήκες το πέρασμα μπορεί να γίνει λίγο έως μέτρια δύσκολο. Όποιος ξεκινήσει τη διάσχιση του Πενταδάκτυλου πρέπει να υπολογίζει ότι ως το πέρασμα της κορφής Σιδηρόκαστρο, έχει τουλάχιστον 10 ώρες πορείας με τις καλύτερες συνθήκες. Ο υπογράφων με μεγάλη ομάδα και ιδανικές χειμερινές συνθήκες έκανε 12 ώρες μέχρι το πέρασμα.

Πρέπει επίσης να υπολογίζει ότι μεγάλη ομάδα, χωρίς αναρριχητική εμπειρία, που χρειάζεται ασφάλιση για να περάσει το πέρασμα, μπορεί να νυχτώσει και να χρειαστεί διανυκτέρευση στο διάσελο πριν την Αθάνατη Ράχη. Σε κάθε περίπτωση, η πρόβλεψη διανυκτέρευσης στην κορυφογραμμή κρίνεται απαραίτητη, είτε πριν είτε μετά το πέρασμα, και σε περίπτωση καλών καιρικών συνθηκών κάνει τη διάσχιση ακόμα πιο απολαυστική, μιας και η νυκτερινή θέα του κάμπου της Σπάρτης από το διάσελο είναι μαγευτική.

Συνεχίζοντας τη διάσχιση, μετά την ανάβαση στο Σιδηρόκαστρο οι δυσκολίες έχουν τελειώσει και κατεβαίνουμε ομαλά μέχρι το διάσελο «Πόρτες», όπου ανεβαίνει και το μονοπάτι από το καταφύγιο. Εκεί υπάρχει πολύς χώρος για διανυκτέρευση αλλά όχι νερό. Το χειμώνα το πρόβλημα λύνεται με λιώσιμο χιονιού (γκαζάκι οπωσδήποτε μαζί μας), το καλοκαίρι δεν μπορώ να φανταστώ τι μπορεί να σημαίνει δίψα μετά από τέτοια διαδρομή. Μερικοί μπορεί να προτιμήσουν νυκτερινή κατάβαση μέχρι το καταφύγιο για να σβήσουν τη δίψα τους στην πηγή του, που είναι μάλλον και η κοντινότερη.

Το χειμώνα υπάρχει η εναλλακτική δυνατότητα να παρακαμφθεί εντελώς το πέρασμα και η κορυφή Σιδηρόκαστρο. Από το διάσελο μετά την «Ανώνυμη» 2.220μ. κατεβαίνουμε αριστερά (ανατολικά) σε μια λάκα, όπου υπάρχει και εκεί χώρος για διανυκτέρευση, και τραβερσάροντας ελαφρά κατηφορικά τις πλαγιές συναντάμε εύκολα το σημαδεμένο μονοπάτι, που ανεβαίνει από το καταφύγιο, σε υψόμετρο περίπου 1.900 μ. Η διαδρομή αυτή είναι καλή για αποχώρηση σε περίπτωση κακών καιρικών συνθηκών, αλλά δεν είναι γνωστό αν μπορεί να γίνει καλοκαίρι.

Κατά τα λοιπά μια πρωινή ανάβαση στον Προφήτη Ηλία (2404 μ.) είναι ότι καλύτερο μπορεί να τύχει σε έναν ορειβάτη μετά από μια ξεκούραστη διανυκτέρευση στις «Πόρτες» αν οι συνθήκες σας το επιτρέπουν μην τη χάσετε. Στη συνέχεια η κατάβαση στο καταφύγιο είναι πολύ καλά σηματοδοτημένη με πασσάλους (όπως και όλα τα μονοπάτια του Ταΰγετου, Πόρτες - Καταφύγιο 1.30 ώρα) και από εκεί, από πολύ όμορφο μονοπάτι μέσα σε δάσος, φθάνουμε στην πηγή Μαγγανιάρη (980 μ., 1-1.30 ώρα).

Ο επίλογος στην περιγραφή αυτής της διάσχισης αρκεί και μπορεί να είναι μόνο μία λέξη: Ενθουσιασμός. Ο Ταΰγετος είναι ούτως ή άλλως από τα πιο όμορφα ελληνικά βουνά. Η διάσχιση του Πενταδάκτυλου είναι το κάτι άλλο. Κάτι που τα έχει όλα και σου αφήνει μια απέραντη ευεξία. Μην τη χάσετε.

Αντώνης Παπάδης
Μέλος του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών

Βιβλιογραφία: για τα υψόμετρα και τα τοπωνύμια χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από τον χάρτη Ταϋγέτου των εκδόσεων Ανάβαση.