Επικοινωνία
| |
Το έθιμο με
τις φωτιές στη κορφή του Ταϋγέτου
του Γ. Η. Βενιζελέα
Στις 19 Ιουλίου κάθε
χρόνο, πολλοί προσκυνητές ανεβαίνουν
τα μονοπάτια των δύο πλευρών του
Ταϋγέτου, για να εορτάσουν το μικρό
εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, που
βρίσκεται στη ψηλότερη κορφή του
βουνού. Με το σούρουπο αρχίζει η
προετοιμασία για το άναμμα δυο φωτιών,
που ανάβουν οι προσκυνητές σε
διαμορφωμένους χώρους, μια προς τη
πλευρά της Λακωνίας και μια προς τη
πλευρά της Μεσσηνίας.
Οι φωτιές που
συντηρούνται όλη σχεδόν τη νύχτα,
ανάβουν με μισολιωμένα κεριά και
λιβάνι που φέρνουν οι προσκυνητές. Το
λιβάνι λιώνει και σιγά-σιγά «κυλάει» για λίγο, από
τα μικρά ανοίγματα του πέτρινου κύκλου.
|
Αντίστοιχες φωτιές
ανάβουν και τα χωριά που βρίσκονται
στις χαμηλότερες πλαγιές του βουνού.
Ορατή όμως είναι μόνο αυτή των Τσερίων,
την οποία ανάβουν σε συγκεκριμένο
σημείο στην άκρη του χωριού προς το
φαράγγι του Βυρού.
Στο σημείο αυτό
βρίσκεται η αρχή του καλντεριμιού με
την ονομασία «Λιούτη», το οποίο οδηγεί
στο φαράγγι. Παλαιότερα οι κάτοικοι
χρησιμοποιούσαν το καλντερίμι για τη
μετάβασή τους, στους νερόμυλους που
υπήρχαν στο Βυρό και που λειτουργούσαν
μέχρι τη δεκαετία του 1940. |
Αποτελούσε και οδό
επικοινωνίας των κατοίκων των Τσερίων
με το Εξωχώρι, τις στάνες, τα ποτιστικά
της «Αγίας Παρασκευής» (τοποθεσία κάτω
από το «Χαλασμένο βουβό») και το δάσος
της Βασιλικής. Το καλοδιατηρημένο
καλντερίμι Λιούτη αποτελούσε την
αφετηρία των πιστών προς τη κορφή, μέχρι το
1979 που ολοκληρώθηκε ο δασικός δρόμος
της Βασιλικής προς τον Άγιο Δημήτρη.
Κατέβαιναν στο
φαράγγι του Βυρού και
ακολουθούσαν τη
διαδρομή1
Τροσκονά – Παχύς ίσκιος – Ακόνια –
Διλάγκαδο (υψ.850μ. – 2,5 ώρες) – Στενό
Λαγκάδι - Μασουράκια – Αγία Παρασκευή (υψ.1.500μ.
– 5 ώρες)– Γιαννίκου – Αγριοσύκαλη -
Κορφή Προφήτη Ηλία (υψ.2407μ.), συνολικής
διάρκειας 8-9 ωρών. Σήμερα η ανάβαση,
διάρκειας 4-5 ωρών2,
αρχίζει από τη θέση Άη Δημήτρης, του
δάσους της Βασιλικής, όπου βρίσκεται το
ομώνυμο εκκλησάκι, από το Ιερό του
οποίου αναβλύζει δροσερό νερό με το
οποίο προμηθεύονται οι πεζοπόροι.
|
Έχει σχέση η φωτιά
στο συγκεκριμένο σημείο που είναι το
μόνο ορατό από τη κορφή, με την ονομασία
«Λιούτη»; Μήπως έχει σχέση με την
αρχαιοελληνική λατρεία του θεού Ήλιου «Ηλίου τε…3»;
Ο Φιλόλογος –Ιστορικός και Συγγραφέας
κ. Ανάργυρος Κουτσιλιέρης πιστεύει ότι
το όνομα έχει σχέση με τον Ήλιο. Ο
ερευνητής και Συγγραφέας κ. Μιχάλης
Μπατσινίλας ετυμολογεί "τα Λιούτη"
ή "το Λιούτη" και αναφέρει: «Το
πρώτο συνθετικό παράγεται από την λιο-,
που δηλώνει ότι το εκφραζόμενο από το
δεύτερο συνθετικό ανήκει ή αναφέρεται
στον ήλιο. Το δεύτερο
συνθετικό –τη ή -τος, έχει ρίζα στο ρήμα
ίστημι και στο ουσιαστικό ιστός. Έχει
γενικά την έννοια του ύψους, σηκώνω,
εγείρω, κλπ. Π.χ. Αναβρυ-τή, Λυκαβη-τός,
Ταΰγε-τος, αε-τός, κ.λπ.»
|
Είναι άραγε το έθιμο
αυτό ίχνος του αρχαιοελληνικού εθίμου
των θυσιών που έκαναν οι πρόγονοί μας
στον θεό Ήλιο – Απόλλωνα, τις φωτιές
των οποίων έβλεπαν οι κάτοικοι από τα
πεδινά; Ο Παυσανίας αναφέρει και θυσίες
αλόγων: «Άκρα δε του Ταϋγέτου
Ταλετόν υπέρ Βρυσεών ανέχει. Ταύτιν
Ηλίου καλούσιν ιεράν και άλλα τε αυτόθι
Ηλίω θύουσι και ίππους4».
Ή μήπως πίστευαν ότι οι φωτιές
που έβλεπαν ψηλά στη κορφή, ήταν οι
σπίθες των τροχών του άρματος του θεού
Ήλιου – Απόλλωνα που το έσερναν ίπποι
όταν πετούσε προς τον ουρανό; Τα
παραπάνω στοιχεία - και πιθανόν και
άλλα - αναμένουν τους ειδικούς
επιστήμονες για περαιτέρω έρευνα.
Τέλος να αναφέρουμε
ότι στη Λαογραφική
μελέτη για τα Τσέρια, του δάσκαλου κ. Σταύρου Σωτ. Ξανθέα, που έλαβε βραβείο
από την Ακαδημία Αθηνών, βρίσκουμε
καταγεγραμμένες αρκετές παραδόσεις
και έθιμα σχετικά με τις φωτιές αυτές,
που είχαν εορταστικό χαρακτήρα.
|
Παραπομπές
1.
Πληροφορίες
από τη κ. Βούλα Δημέα από τα Τσέρια.
2. Οι
αναφερόμενες ώρες είναι ενδεικτικές
και αφορούν το μέσο όρο. Η πεζοπορία
είναι απόλαυση και όχι αγώνας δρόμου. Η
χρονική διάρκεια της πορείας εξαρτάται
από πολλούς παράγοντες όπως από τη
παρέα, τη διάθεση, τη φυσική κατάσταση,
την ώρα της ημέρας ή νύχτας, τη θέληση
και τη πίστη για την ολοκλήρωση του
σκοπού.
3. «Υπ’
ηελίω τε και ουρανώ ασατερόεντι
ναιετάουσι πόληες επιχθονίων ανθρώπων»
Ιλιάδα Δ. 44-5.
4. Παυσανίας (Γ 20, 4) |
[ Ονομασία Ταϋγέτου ] [ Κώστας Ουράνης ] [ Φυσιογνωμία ] [ Γεωμορφολογία ] [ Χλωρίδα-Πανίδα ] [ Πηγές ] [ Διαδρομές ] [ Φαράγγια ] [ Άγιος Δημήτριος ] [ Αρχαία Βασιλική οδός ] [ Εκκλησάκι Πρ. Ηλίας ] [ Εκκλησάκι - Ιστορία ] [ Ηλιακές Θεότητες ] [ Οι φωτιές στη κορφή ] [ Πυραμίδα κορυφής ] [ Διανυκτέρευση (κορφή) ] [ Διανυκτέρευση φωτο 1 ] [ Διανυκτέρευση φωτο 2 ] [ φωτο Καταφύγιο-Κορφή ] [ Ανάβαση κορφής 2002 ] [ Σπήλαιο Άλμπανο ] [ Σπήλαιο Αρμίτσα ] [ Ποιήματα Ταϋγέτου ] [ Πρόγραμμα Ανάπτυξης ] |