Φαράγγι Νούπαντη

Το Φαράγγι της Νούπαντης

Μετά από τις προσπάθειες ανάδειξης και προβολής του φαραγγιού, από τη Φυσιολατρική Ομάδα Σαϊδόνας, το επισκέφθηκαν ορισμένοι Ορειβατικοί και Πεζοπορικοί Σύλλογοι της Αθήνας. Έλαβα μέρος στη διάσχιση που πραγματοποιήθηκε από τον Ε.Ο.Σ. Αθηνών, τον Ιούνιο του 2002. Ο Ε.Ο.Σ. Αθηνών φιλοξενήθηκε στο πύργο του κ. Δημήτρη Παπαστάθη, στη Σαϊδόνα. Μετά τη διάσχιση ακολούθησε μπάνιο στη παραλία του Φονέα, όπου καταλήγει το φαράγγι, ξενάγηση από το Γιάννη Κοφινά στο σπήλαιο Βατσινίδη και μπάνιο στη παραλία της Καλόγριας, στη Στούπα.

Στη συνέχεια γυρνώντας προς τη Σαϊδόνα, οι επισκέπτες ενημερώθηκαν για την ιστορία της περιοχής και είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν στην όμορφη Καστάνια, το πύργο Δουράκη και τις βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Πέτρου και του Αγίου Ιωάννη. Η ξενάγηση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να δεχθώ δεκάδες ερωτήσεις για τους πύργους, τα Ήθη και 'Εθιμα της περιοχής, καθώς και για την αρχιτεκτονική των εκκλησιών και των σπιτιών. Το γλέντι που ακολούθησε και η φιλοξενία των κατοίκων, άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις στους επισκέπτες, από τους οποίους οι περισσότεροι δεν είχαν επισκεφθεί τη Μάνη. Ακολουθεί κείμενο για το φαράγγι που μου παραχώρησε η Φυσιολατρική Ομάδα Σαϊδόνας, τους εκπροσώπους της οποίας ευχαριστώ θερμά.
Γ.Η.Βενιζελέας

Ένα άγνωστο φαράγγι του Δυτικού Ταϋγέτου
Η χαράδρα της Ναύπαντης ή Φαράγγι του Φονέα (το Βαθύ Λαγκάδι σύμφωνα με τους επίσημους χάρτες)

Ο χιλιοτραγουδισμένος Ταΰγετος, το βουνό των θεών, των ηρώων και των ποιητών, το δικό μας βουνό, δεν είναι μόνο το ψηλότερο της Πελοποννήσου αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα και ομορφότερα βουνά της Ελλάδος με υψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία, 2.407 μέτρα ύψος (το Ταλετόν των αρχαίων Σπαρτιατών, εκ του επιρρήματος τήλε που σημαίνει μακράν).

Τον Ταΰγετο χαράζουν και από τις δύο πλευρές του, βαθειές και απείρου αγριότητας και κάλλους, χαράδρες, που άλλες τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά γνωστές όπως η χαράδρα της Κοσκάρακας και του Βυρού, με μήκος πάνω από 20 χιλιόμετρα και άλλες που παραμένουν άγνωστες και μη επισκέψιμες ακόμη και σε αυτούς που συστηματικά ασχολούνται με τη φύση και την ορειβασία.

Κυριολεκτικά άγνωστη αλλά πανέμορφη, άγρια και μεγαλόπρεπη είναι η χαράδρα της Νούπαντης ή Φαράγγι του Φονέα που αρχίζει να σχηματίζεται από το Μοναστήρι της Βαϊδενίτσας (3 χιλιόμετρα μετά την Σαϊδόνα και στον δρόμο προς Εξωχώριο) και καταλήγει μετά από 8 περίπου χιλιόμετρα στην κρυστάλλινη παραλία του Φονέα, μεταξύ Στούπας και Καρδαμύλης.

Η χαράδρα αποτελεί την φυσική έξοδο απορροής των ομβρίων υδάτων μιας μεγάλης ορεινής λεκάνης του Δυτικού Ταϋγέτου που ορίζεται από τις κορυφές Σωτήρας (1.377 μ., Μάραθος ή Ταξιάρχης (1.690 μ.0, Μαυροβούνα (1.909 μ.), Αγιοκήρυκος (1.470 μ.), Κάστρο ή Προβορά (1.298 μ.), καθώς και από άλλες χαμηλότερες. Η χαράδρα λοιπόν αποτελεί ένα φυσικό και απροσπέλαστο εμπόδιο για την ταχύτερη επικοινωνία μεταξύ των χωριών Σαϊδόνα - Εξωχώριο και Σαϊδόνα - Προάστιο.

Οι κάτοικοι των χωριών αυτών που είναι κτισμένα κοντά στη χαράδρα την ονομάζουν «Η Νούπαντη» γιατί λένε ότι εκεί στα παλιά χρόνια γίνονταν οι συναντήσεις (τα συναπαντήματα) όταν ένα συνοικέσιο ευρίσκετο σε εξέλιξη και το ένα μέλος του "ζεύγους" ήτο από τη Σαϊδόνα, ενώ το άλλο από το Εξωχώριο ή το Προάστιο. Την έξοδο της χαράδρας προς τη θάλασσα την λένε "του Φονέα" γιατί αρκετοί άνθρωποι και ζώα είχαν πνιγεί στην προσπάθεια τους να διαβούν το αφρισμένο ρέμα πριν γίνουν τα γεφύρια.

Όμως και μια άλλη άποψη είναι πιθανή: Ο Παυσανίας, ο μεγάλος Έλληνας περιηγητής του Β' μ.Χ. αιώνα, αναφέρει την χαράδρα της Κοσκάρακας ως "Χοίρειον Νάπη" ή χαράδρα των χοίρων (Νάπη = χαράδρα). Γιατί λοιπόν η "Νούπαντη" να μην προέρχεται από την αρχαία Νάπη και να μην σημαίνει την Μικρή Χαράδρα; Άλλωστε ο ελληνικός λαός έχει αποδείξει πόσο καλός γλωσσοπλάστης είναι.

Στα παλαιότερα χρόνια η χαράδρα φαίνεται ότι έσφυζε από ζωή, αφ' ενός μεν γιατί το καλντερίμι που την τέμνει στη μέση και που ένωνε την Σαϊδόνα με το Εξωχώριο και το Προάστιο είναι επιμελούς τεχνικής, αφ' ετέρου δε γιατί στα ανώτερα κυρίως σημεία της, υπάρχουν εγκαταλελειμμένα ελαιοχώραφα με προστατευτικές ξερολιθιές, μαντριά και πιθανός νερόμυλος.

Η χαράδρα είναι γεμάτη με σπήλαια που πολλά απ' αυτά είναι απροσπέλαστα, καθόσον ευρίσκονται ψηλά στους κάθετους κόκκινους βράχους. Σε ένα από αυτά είχε βρεθεί, την δεκαετία του 1970, ένα αγγείο της Γεωμετρικής εποχής που τώρα κοσμεί το μουσείο της Αθήνας. Οι αρχαίοι Έλληνες με την ύψιστη αισθητική, γιατί να μην είχαν φτιάξει ένα ιερό αφιερωμένο σε μια θεότητα ή νύμφη του βουνού;

Στα σπήλαια αυτά φωλιάζουν γεράκια, κιρκινέζια, κίσσες, κοράκια, αγριοπερίστερα κ.λπ. που τα κρωξίματά τους είναι ο μοναδικός ήχος που διαταράσσει την απόλυτη σιωπή. Τους χειμερινούς μήνες, λόγω των βροχών υπάρχει άφθονο νερό και μεγάλες κολυμβήθρες που καθιστούν πολύ δύσκολη την κατάβαση της χαράδρας. Ιδανική εποχή για να περπατηθεί είναι από τον Απρίλιο μέχρι και τον Νοέμβριο.

Μέσα στη χαράδρα που είναι κατάφυτη από δάφνες και όλων των λογιών τα δένδρα, υπάρχουν πολλά είδη αγριολούλουδων και αρωματικών φυτών (από άγριες ορχιδέες μέχρι ρίγανη και μέντα). Επίσης, ζουν χελώνες, αλεπούδες, νυφίτσες, σκίουροι, σκαντζόχοιροι, κουνάβια, τσακάλια κ.λπ. και την Άνοιξη πανέμορφες κίτρινες και πορτοκαλί πεταλούδες.

Μια εντυπωσιακή ανθρώπινη παρέμβαση στη χαράδρα είναι το μονοκάμαρο πέτρινο γεφύρι του Προαστίου απ' όπου διέρχεται ο χωματόδρομος που ενώνει το Προάστιο με την Καστανιά και την Σαϊδόνα και το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ακόμη αξιοθέατο της περιοχής.

Το άνοιγμα της καμάρας του είναι 15 μέτρα και το ύψος του 22 μέτρα, το δε συνολικό μήκος του Γεφυριού είναι 25 μέτρα, χτίστηκε στην δεκαετία του 1930 και για την εποχή του πράγματι αποτελεί ένα τεχνικό επίτευγμα. Όμως, όταν φτάσεις εκεί δυστυχώς δεν μπορείς να το απολαύσεις γιατί ο τόπος έχει μεταβληθεί σε σκουπιδότοπο, που όζει σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην αντέχεις να βγάλεις έστω και μια φωτογραφία.

Ψυγεία, κουζίνες, μοτοποδήλατα, κρεβάτια, στρώματα και ό,τι άλλο μπορεί να περάσει από τον ανθρώπινο νου, ευρίσκονται εκεί για να αποδεικνύουν την ύπαρξη των κοινωνικά ανάλγητων. Φαίνεται όμως ότι και ο Θεός έβαλε το χέρι του, γιατί με τις μεγάλες νεροποντές και καταιγίδες που έπληξαν όλο τον νυν Δήμο Λεύκτρου το 1993, τα ορμητικά ύδατα παρέσυραν ένα μεγάλο τμήμα των ανωτέρω "αγαθών" και τα διεσκόρπισαν τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο μετά τη γέφυρα. Πράγματι, το φαινόμενο αυτό είναι ένα βαθύτατο πλήγμα για τον πολιτισμό μας. ΚΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ...

Ο χρόνος που απαιτείται για να διασχίσει κάποιος τη χαράδρα από το Μοναστήρι της Βαϊδενίτσας μέχρι την παραλία του Φονέα είναι από 5 ώρες και 30 λεπτά έως 6 ώρες και 30 λεπτά.

Όμως, είναι δυνατόν μέσω του συντηρημένου λιθόστρωτου μονοπατιού που αρχίζει έξω από την Σαϊδόνα και σε 30 λεπτά, να φτάσει κάποιος στο μέσον του μήκους της χαράδρας και από εκεί να συνεχίσει προς τα κάτω και σε 3,30 έως 4 ώρες να βρεθεί στην παραλία του Φονέα.

Στον απαραίτητο εξοπλισμό (άρβιλα, νερό, ξηρή τροφή κ.λπ.) θα πρέπει να προστεθεί και ένα σχοινί τουλάχιστον δεκάμετρο, γιατί ειδικά προς το τέλος της διαδρομής υπάρχουν 4-5 δύσκολα περάσματα. Επίσης, ένα γερό μπαστούνι και μια ψαλίδα για κλαδιά θα αποδειχθούν χρήσιμα, επειδή υπάρχουν κάποια σημεία με βάτα που πιθανόν να φράζουν τη διάβαση.

Η Φυσιολατρική Ομάδα της Σαϊδόνας τα τελευταία 5 χρόνια τον Αύγουστο, οργανώνει κατάβαση της χαράδρας, προσπαθώντας να την κρατήσει ανοιχτή και προσπελάσιμη. Για όσους λοιπόν αγαπούν την περιπέτεια ας το αποτολμήσουν και δεν θα μετανιώσουν. Άλλωστε το μπάνιο στην παραλία του Φονέα θα σβήσει όλες τις ταλαιπωρίες...