Άρρηκτοι Δεσμοί
Οδοιπορικό καταγραμμένο από τους Ελένη Τζικάκου-Πατσουράκου (πρόεδρο Συλλόγου Μυρσίνης) και Ντόναλντ Μακφαίηλ (πρόεδρο Συλλόγου Λυγερέα)

Όσοι από εμάς είχαμε την τύχη και πήγαμε φέτος την άνοιξη στην Καστοριά (7 είμαστε όλοι κι όλοι) νοιώσαμε ότι βγάλαμε από μέσα μας κάτι σαν οφειλόμενη υποχρέωση. Προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε 35-40 άτομα, οργανώνοντας μια καλοπρογραμματισμένη διήμερη εκδρομή με αφετηρία το Γύθειο με την πιο φθηνή τιμή και να συνδυάσουμε μιαν αξέχαστη εκδρομή στη γη των Μανιατών Μακεδονομάχων, και το απαραίτητο προσκύνημα στο μέρος που σκοτώθηκε ο Καπετάν Λίτσας. Δυστυχώς όμως μαζεύτηκαν μόνο 25 άτομα (οι περισσότεροι όχι Μαλευριώτες) και έτσι η εκδρομή δεν πραγματοποιήθηκε. Εμείς όμως (οι 7) το τολμήσαμε και με δύο Ι.Χ. πήγαμε.

Ανταπόκριση για την ετήσια εκδήλωση που έγινε στις Μαίου στο Καστανόφυτο, δημοσιεύσαμε στο τεύχος μας 14 του Μαΐου - Ιουνίου 1998. Είχαμε όμως υποσχεθεί ότι θα επανέλθουμε και θα δημοσιεύσουμε μερικά πράγματα ακόμα για την Καστοριά, το Καστανόφυτο κ.λ.π.

ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Ο νομός Καστοριάς βρίσκεται στη Μακεδονία, στο Β.Δ. τμήμα της Ελλάδας. Είναι ορεινός με σημαντικότερα βουνά το Γράμμο (2520 μ.) και το Βίτσι (2128 μ.), ενώ διασχίζεται από τον ποταμό Αλιάκμονα. Η πόλη της Καστοριάς είναι χτισμένη στη χερσόνησο που εισχωρεί στη λίμνη της Ορεστιάδας και απλώνεται αμφιθεατρικά στις όχθες της λίμνης που απλώνεται μπροστά της. Η Καστοριά είναι μία πόλη που ευτυχώς καταφέρνει να διατηρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό από τα παλιά σπίτια και αρχοντικά σεβόμενη την αρχιτεκτονική που εδώ και αιώνες τη χαρακτηρίζει.

Όλα τα σπίτια είναι με στέγη από κεραμίδια, λόγω των χιονοπτώσεων (υψόμ. 663 μ.) και αρκετά έντονη είναι η παρουσία του σκουρόχρωμου καφέ ξύλου τόσο στα παλιά όσο και σε πολλά νέα κτίσματα. Η πόλη έχει ως βασικό προσόν τη φυσική της ομορφιά, καθώς προβάλει μεγαλόπρεπη σαν αρχόντισσα άλλης εποχής που καθρεφτίζεται στα νερά της λίμνης και ικανοποιεί το γούστο και του πιο απαιτητικού επισκέπτη που θα ενθουσιαστεί τόσο από την αυθεντική γραφική ομορφιά της πόλης όσο και από τους ζεστούς και φιλόξενους Καστοριανούς.

Ο νομός Καστοριάς κατοικήθηκε από τους Νεολιθικούς χρόνους (ευρήματα λιμναίου οικισμού Δισπηλιού) εκεί μάλιστα ισχυρίζονται ότι βρίσκεται η αρχαιότερη επιγραφή στον κόσμο! Στα Βυζαντινά χρόνια οχυρώθηκε (για να αντιμετωπίσει τους εχθρούς) με τα περίφημα Ιουστινιάνεια τείχη, τμήματα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα ακόμα και μέσα στο κέντρο της πόλης. Τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα η Καστοριά ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Ελληνισμού και αποτέλεσε αφετηρία για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον Τουρκικό ζυγό.

Μερικοί από τους ήρωες που έδρασαν: Ο Καπετάν Κώττας, ο Παύλος Μελάς, ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης και Μανιάτες ήρωες όπως ο Καπετάν Λίτσας, Λεωνίδας και Παναγιώτης Πετροπουλάκης, ο Καπετάν Γέρμας, κ.α. Προς τιμήν του Καπετάν Γέρμα (Νικόλαος Τσοτάκος) δόθηκε στο χωριό Λοσνίτσα (Κακό χωριό για τους Βουλγάρους) το όνομα “Γέρμας” ενώ στη περιοχή που σκοτώθηκε ο Πετροπουλάκης ονομάστηκε “Πετροπουλάκειο”.

Ο νομός Καστοριάς εκτός από την απαράμιλλη φυσική του ομορφιά έχει να επιδείξει σημαντικά μνημεία και αρχαιότητες. Στο χωριό Δισπηλιό λίγο πριν από την πόλη της Καστοριάς βρίσκεται ο Λιμναίος οικισμός νεολιθικής εποχής. Στο Αργος Ορεστικό υπάρχουν ευρήματα της αρχαίας Διοκλητιανούπολης (Ρωμαϊκής εποχής). Στη Καστοριά σώζονται τμήματα των τειχών που έχτισε ο Ιουστινιανός και υπάρχουν πάρα πολλές παλιές Βυζαντινές εκκλησίες (σύνολο περίπου 70) που χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα, με σημακτικότερες τις εξής: Άγιοι Ανάργυροι, Παναγία Κουμπελίδικη (με τρούλο), Παναγία Μαυριώτισσα, κ.λ.π.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Καστοριά γνωρίζει λαμπρή οικονομική άνθηση αποτέλεσμα της βιοτεχνικής και εμπορικής δραστηριότητας των Καστοριανών γουνοποιιών. Δείγματα αυτής της άνθησης είναι και τα γνωστά αρχοντικά που με την αρχιτεκτονική ομορφιά και την μεγαλόπρεπη χάρη τους έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σήμερα σώζονται αρκετά αρχοντικά όπως, των αδελφών Εμμανουήλ, Μπασαρά, Παπατέρπου, Νατζή, Νεράντζη-Αιβάζη που λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο, κ.α. Ορισμένα από αυτά έχουν αναπαλαιωθεί χωρίς να αλλοιωθεί το ύφος τους. Τα πιο πολλά βρίσκονται στη περιοχή “Ντολτσό” η οποία ακόμα και σήμερα θυμίζει την παλιά πόλη με τα στενά λιθόστρωτα δρομάκια.

Στην κορυφή του λόφου σε μια πολύ όμορφη τοποθεσία βρίσκεται το μουσείο Βυζαντινής τέχνης με εκθέματα του 12ου έως 17ου αιώνα. Εκεί υπάρχουν εικόνες φιλοτεχνημένες σύμφωνα με τη Βυζαντινή τεχνοτροπία καθώς τοιχογραφίες και γλυπτά που έχουν τις ρίζες τους στον 15ο αιώνα. Στα χωριά Νόστιμο και Ασπροκκλησιά υπάρχει το απολιθωμένο δάσος ηλικίας 20 εκατομμυρίων ετών.

Η Καστοριά εκτός από την αρχιτεκτονική της παράδοση έχει καταφέρει να διατηρήσει και την πολιτισμική της κάτι που γίνεται όλο πιο δύσκολο όσο περνάει ο καιρός. Σε πείσμα λοιπόν του ίδιου του χρόνου κάθε πρωτοχρονιά αρχίζουν τα “Ραγκουτσάρια” που κορυφώνονται το τριήμερο 6-8 Ιανουαρίου. Πρόκειται για το παραδοσιακό Καστοριανό Καρναβάλι που αναβιώνει με τη συμμετοχή των φορέων και των κατοίκων.

Όταν ακούμε τη λέξη “Καστοριά” η πρώτη σκέψη που έρχεται συνειρμικά στο μυαλό μας είναι “γούνες”. Πράγματι η πόλη της Καστοριάς έχει συνδέσει την ίδια της την ύπαρξη με το επάγγελμα γουναρά και προσπαθεί σε πείσμα των καιρών να την βιώσει μίας και δεν ευνοήθηκε ώστε να έχει πλούσιες καλλιέργειες ή άλλους πόρους για να κρατήσει τους Καστοριανούς στον τόπο που γεννήθηκαν.

Η γουνοποιία άρχισε να αναπτύσσεται κατά τους Βυζαντινούς χρόνους με κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Σήμερα είναι το μοναδικό κέντρο επεξεργασίας γούνας στην Ευρώπη και αποτελεί γεγονός παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Στην πόλη υπάρχει Δημοπρατήριο-Εκθετήριο όπου κάθε χρόνο πραγματοποιείται η Διεθνής έκθεση με παγκόσμιο αντίκτυπο και ακτινοβολία.

Η πόλη της Καστοριάς που κοσμείται από την πανέμορφη λίμνη της αποτελεί πόλο έλξης όχι μόνο για τους επισκέπτες που απλά θέλουν να απολαύσουν τις ομορφιές της και ξεναγούνται με τα δύο καραβάκια που κάνουν το γύρο της λίμνης, αλλά και για τους αθλητές, ιδιαίτερα όσους αγαπούν την κωπηλασία. Ο Ναυτικός Όμιλος Καστοριάς έχει αναδειχτεί πολλές φορές πρωταθλητής ενώ στη λίμνη πραγματοποιούνται Πανελλήνιοι και Διεθνείς αγώνες κωπηλασίας. Εκτός από τον οργανωμένο στίβο κωπηλασίας υπάρχει και οργανωμένο τμήμα ιστιοπλοΐας, ενώ η λίμνη προσφέρεται και για θαλάσσιο σκι.

Οι λάτρεις του βουνού και των αθλημάτων του θα βρουν ικανοποίηση στο χιονοδρομικό κέντρο που λειτουργεί στο Βίτσι σε υψόμετρο 1800 μ. περίπου 25 χιλιόμετρα από, την Καστοριά. Επίσης για τους κυνηγούς θα είναι ένας μικρός παράδεισος αφού τόσο στο Βίτσι όσο και στο Γράμμο υπάρχει άφθονο κυνήγι με θηράματα όπως, λαγοί, πέρδικες, και αγριόχοιροι. Ενώ στην ακρολιμιά της Ορεστιάδας οι ερασιτέχνες ψαράδες μπορούν να ασχοληθούν με το ψάρεμα με καλάμι και σίγουρα θα μείνουν ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα αφού υπάρχουν άφθονα ψάρια.

Η Καστοριά διαθέτει μία αξιόλογη τουριστική υποδομή με ξενοδοχεία και ξενώνες που σε συνδυασμό με τη φιλοξενία των Καστοριανών την κάνουν ανεπανάληπτη. Στην πόλη λειτουργούν πολλά μικρά και πολύ καλά εστιατόρια φιλικά και ζεστά, καθώς και στους Αμπελόκηπους που είναι λίγο πιο έξω από την πόλη. Αξίζει να δοκιμάσει κανείς τα τοπικά εκλεκτά εδέσματα για να νιώσει ότι έκανε ένα σύντομο ταξίδι στον γευστικό γαστρονομικό παράδεισο. Οι γεμιστές μελιτζάνες με κοτόπουλο-τυριά και κρέμα γάλακτος. Οι ψητές πατάτες με γέμιση τυριών και κρέμα γάλακτος.

Τα “σαρμαδάκια” με το ρύζι, το υπέροχο “σαββατιανό” (κρέας χοιρινό με σάλτσα) το «μυρωδάτο» (χοιρινό φιλέτο στα κάρβουνα) και τα όσπριά που γι’ αυτά φημίζεται η Καστοριά, θα αποτελέσουν μία γευστική πανδαισία και για τον πιο ανικανοποίητο επισκέπτη αλλά και έκπληξη καθώς οι τιμές είναι πάρα πολύ προσιτές.

Η Καστοριά φημίζεται για την έντονη νυχτερινή ζωή της κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Διαθέτει πολλά νυχτερινά κέντρα, παμπ και μπαρ για όσους αγαπούν το χορό και τη νυχτερινή ζωή. Συστήνουμε ανεπιφύλακτα σε όλους να επισκεφθούν αυτό το υπέροχο μέρος που είναι μόλις 6 ώρες από την Αθήνα

Γράψαμε λίγο πιο πάνω για την Καστοριανή φιλοξενία. Εμείς αυτό το διαπιστώσαμε στην κυριολεξία. Η παρέα των δύο αυτοκινήτων που φθάσαμε στην Καστοριά αντιμετωπίσαμε ένα πολύ βασικό πρόβλημα. Κάπου είχαν μπερδευτεί οι κρατήσεις μας στο ξενοδοχείο και πουθενά δεν υπήρχε κατάλυμα. Συνέπεσε εκείνη την εποχή να βρίσκεται η πόλη σε περίοδο έκθεσης γούνας και να τελούνται συγχρόνως Βαλκανικοί αγώνες χορωδιών. Άρχισε λοιπόν ένας μαραθώνιος για να βρούμε δωμάτια να μείνουμε. Στο τέλος εξυπηρετηθήκαμε οι μισοί στο ξενοδοχείο ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ και οι άλλοι μισοί στη βίλα των ιδιοκτητών του ξενοδοχείου στην Κλεισούρα.

Το ακριτικό χωριό Κλεισούρα δεν ήταν στο πρόγραμμά μας αλλά το αναφέρουμε τόσο για την φυσική του ομορφιά όσο και για την καταπληκτική παραδοσιακή βίλα του ζεύγους Αθανασίου και την απαράμιλλη φιλοξενία του και εξυπηρέτηση. Το τοπίο του χωριού αυτού, κατά τη βόλτα που κάναμε το απόγευμα στα σοκάκια, μας θύμισε ταινία του Θ. Αγγελόπουλου στη Φλώρινα. Πολλά μας έκαναν εντύπωση στη Κλεισούρα αλλά αίσθηση μας προκάλεσε το τοπικό «ΚΑΠΗ» με τα γεροντάκια γύρω από τη σόμπα και την πινακίδα απέξω «Εντευκτήριο Συλλόγου Ηλικιωμένων».

ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΤΟ (Πρώην Οσνίτσανη)
Το όνομά του χωριού προέρχεται από τις πολλές αιωνόβιες καστανιές που το περιβάλλουν. Συνδεδεμένο με σημαντικές σελίδες της νεώτερης ιστορίας της περιοχής μας αλλά και του τόπου μας γενικότερα. Κατέχει έτσι κι’ αλλιώς μια πολύ προνομιούχα θέση στις καρδιές όλων και αποτελεί γλυκιά νοσταλγία στα χείλη των ξενιτεμένων παιδιών του χωριού.

Το Καστανόφυτο απέχει 30 χιλ. από την πόλη της Καστοριάς και βρίσκεται πάνω στον επαρχιακό δρόμο που συνδέει στον νομό Καστοριάς με το Βόιο Κοζάνης. Κτισμένο σε υψόμετρο 1.000 μ. στους πρόποδες των Οντρίων - βουνό αγαπημένο και ταυτισμένο με τη ζωή του τόπου και των ανθρώπων του, ζωσμένο με θρύλους και παραδόσεις - πλαισιώνεται από τους δύο μικρότερους οικισμούς, Άνω και Κάτω Περιβόλι.

Από το μακρινό παρελθόν αυτού του τόπου ανασύρει κανείς μνήμες αγώνων και θυσιών, που πάντα υπογράμμιζαν το δυναμικό παρόν του και σε όλες τις φάσεις της νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας.

Εδώ και στις 7 Μαίου του 1906 γράφτηκε μία από τις σημαντικότερες σελίδες του Μακεδονικού Αγώνα, όταν σε φονική μάχη κατά των Βουλγάρων Κομιτατζήδων έχασαν τη ζωή τους πολλοί Νοτιοελλαδίτες και ντόπιοι Μακεδονομάχοι, καθώς και ο Μανιάτης από την Πάνιτσα Μαλευρίου οπλαρχηγός Αντώνης Βλαχάκης (Καπετάν Λίτσας).

Βαρύς ο φόρος του αίματος για το μικρό χωριό, με την θυσία των επτά παιδιών του σ’ αυτόν των υπέρ πάντων αγώνα, αλλά και στους μετέπειτα αγώνες του Έθνους, στα πέτρινα χρόνια της φωτιάς και του ξεριζωμού.

Εδώ τον επισκέπτη εντυπωσιάζει η μοναδικότητα του φυσικού τοπίου, με το μεγαλόπρεπο σύμπλεγμα πανύψηλων βράχων στη θέση «Κοπέλα», σπάνιας ομορφιάς, τα ποικιλόμορφα πετρώματα γεμάτα απολιθώματα που μαρτυρούν την ύπαρξη θαλάσσιας ζωής στο μακρινό παρελθόν, καθώς και το μεγαλύτερο σπήλαιο της περιοχής με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, αν και ανεξερεύνητο ακόμα.

Απέραντοι Καστανιώνες που εναλλάσσονται με τα φθινοπωρινά χρώματα του θράψου, της οξιάς και της βελανιδιάς, αποτελούν κάθε χρόνο πια στα μέσα του φθινοπώρου το πανέμορφο φυσικό τοπίο που πλαισιώνει και χαρακτηρίζει την Καστανογιορτή που εδώ και δεκατέσσερα χρόνια είναι πλέον θεσμός για την ευρύτερη περιοχή.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΣΤΑΝΟΦΥΤΟΥ
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καστανιωτών από την ημέρα της ίδρυσής του το 1981, με ουσιαστικές παρεμβάσεις στην πολιτιστική αναβάθμιση του χωριού, σε μια προσπάθεια διάσωσης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τόπου, μεταξύ άλλων υπερασπίζεται με συνέπεια χρόνια τώρα το θεσμό της Καστανογιορτής που ξεκίνησε σε συνεργασία με την Κοινότητα και το ζεστό κάλεσμά της βρήκε από την αρχή μεγάλη ανταπόκριση.

Ενδιαφέρον για τον επισκέπτη έχει το Λαογραφικό Μουσείο καθώς και η Έκθεση Φωτογραφίας (περιόδου 1912-1998) που δημιουργήθηκαν με σεβασμό στη μνήμη και την παράδοση και είναι η γνωριμιά με τον τόπο και τους ανθρώπους του.

Επίσης στη διάθεση του επισκέπτη είναι και ο όμορφος παραδοσιακός ξενώνας που από το 1997 λειτουργεί με την ευθύνη του Συλλόγου και είναι μια ζεστή αγκαλιά υποδοχής και φιλοξενίας. Ο ξενώνας έχει δυνατότητα φιλοξενίας 10-12 ατόμων. Διαθέτει ανεξάρτητη κουζίνα, ψυγείο, τζάκι, θέρμανση, ευρύχωρη τραπεζαρία και άνετο προαύλιο.

Στο προσεγμένο ενημερωτικό έντυπο του Συλλόγου, αναφέρεται το παρακάτω που δείχνει τον σεβασμό και την ευαισθησία των ανθρώπων που έχουν τάξει τον εαυτό τους στο Σύλλογο.

Αφήσαμε τελευταία την ψυχή του Συλλόγου Καστανοφυτών, την Μαίρη Δημητριάδη σύζυγο του μέχρι το τέλος του έτους Κοινοτάρχη Μιχάλη Δημητριάδη γέννημα θρέμμα και οι δύο του ίδιου χωριού. Φυσιογνωμίες ευγενικές, ήρεμες, καλοσυνάτες, έχουν αφιερωθεί στην προκοπή, προβολή και αξιοποίηση του ωραίου χωριού τους. Αυτοί οι άνθρωποι και η δουλειά τους είναι παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους Συλλόγους.

ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΑΚΕΙΟ (Εζεριτς)
Μερικά χιλιόμετρα έξω από το Καστανόφυτο υπάρχει το χωριό Πετροπουλάκειο. Κάποτε λεγότανε Εζεριτς και μετονομάστηκε παίρνοντας το όνομα του Μανιάτη Μακεδονομάχου Πετροπουλάκη που έπεσε και αυτός μαζί με τον Καπετάν Λίτσα. Οι κάτοικοι μόνο 2 αλλά όπως μας είπε ο ένας από τους δύο εναπομείναντες, το καλοκαίρι αυξάνονται κατά 100%, δηλαδή γίνονται 4. Το σχολείο όμως υπάρχει, και κάποτε φιλοξενούσε τα παιδιά του γεμάτου κόσμο χωριού. Στην αυλή του σχολείου η προτομή του Πετροπουλάκη και στον τοίχο του σχολείου η πινακίδα του Συλλόγου του χωριού.

Εντύπωση μας έκανε η διαδικασία αποκομιδής των σκουπιδιών, με κάδο σύγχρονο όπως αυτοί που βλέπουμε στους μεγάλους Δήμους, που γίνεται κάθε Κυριακή με απορριμματοφόρο του Δήμου Αργους Ορεστικού. Η μέρα ήταν βροχερή, είμαστε πολύ κουρασμένοι και δεν είχαμε χρόνο να καθίσουμε πολύ ώρα στο Πετροπουλάκειο. Πήραμε το δρόμο του γυρισμού δίνοντας την υπόσχεση στους εαυτούς μας ότι θα ξαναπάμε στο χωριό αυτό που φέρει το όνομα του συμπατριώτη μας και θα αποδώσουμε τις τιμές που του αρμόζει.

Στις 9 Μαίου ο Σύλλογος Μυρσίνης «Καπετάν Λίτσας» και η εφημερίδα μας ¨Καπετάν Ζαχαριάς» οργανώνουν διήμερη εκδρομή/προσκύνημα στην Καστοριά, το Καστανόφυτο και το Πετροπουλάκειο.

ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΙΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ

Πρέπει όλοι μας να συμμετάσχουμε στις επίσημες εκδηλώσεις που γίνονται για τον ¨Καπετάν Λίτσα».

ΠΡΟΔΗΛΩΣΤΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ στα τηλέφωνα: 2810362 Ελένη Τζικάκου-Πατσουράκου
7622266 Ντόναλντ Μακφαίηλ (Εφημερίδα «Καπετάν Ζαχαριάς») ή στο 095 394174

[ Αρετή και Τόλμη ] [ Συμπληρώνεται η Ιστορία του Μαλευρίου ] [ Δημοτικές Εκλογές ] [ Ιστορικό Χειρόγραφο ] [ Περί του "ΛΩ" των Μανιατών ] [ Λεηλασία Αγίου Δημητρίου ] [ Αρχοντικό Αϊβάζη ] [ Βιβλίο Σαράντου Καργάκου για το Καπετάν Ζαχαριά ] [ Επανέκδοση Επιθεώρησης ΗΩΣ ] [ Ιστορία Μαλευρίου ] [ Μάνη και Καστοριά ]