Αποσπάσματα από το βιβλίο του Μιχάλη Γρηγ. Μπατσινίλα «ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ».

Ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ βρίσκεται στον Κάτου Μαχαλά του Οιτύλου, προς την ανατολική άκρη. Είναι κτισμένος ακριβώς απέναντι από το Παλάτι (το παλιό σχολείο) και έχει ανάμεσά τους μία αρκετά μεγάλη πλατεία. Εκεί βρίσκεται και η τυλιγή των Μεδίκων Γιατριάνων. Είναι η οικογενειακή τους εκκλησία και είναι η μεγαλύτερη του Οιτύλου. Έχει ευρύχωρο γυναικωνίτη και ωραίο μαρμαρόγλυπτο τέμπλο, με το ίδια ντόπια μαρμαρόπετρα έχουν κατασκευαστεί τα ανώφλια της κύριας εισόδου και το ισοσκελές τριγωνικό υπέρθυρο με την ένθετη τριγωνική εικονόγλυπτη πλάκα επίσης και το δίλοβο παράθυρο που είναι από πάνω, στον γυναικωνίτη στην μπροστινή ανατολική πλευρά της εκκλησιάς. Πάνω από την κυρία είσοδο σε μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφες τις μορφές των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ υπάρχει επιγραφή ΕΝ ΟΙΤΥΛΩ 1889 αωπθ΄. Το έτος εκείνο που τελείωσε η κατασκευή του μεγαλοπρεπή σημερινού ναού, από τα μέλη της οικογένειας των Μεδίκων –Γιατριάνων.

Ο ναός κτίστηκε πάνω σε παλαιότερο και κατά πολύ μικρότερο που τον είχαν κτίσει οι Μέδικοι –Γιατριάνοι το 1866, η πλάκα αυτή που το μαρτυρεί είναι εντοιχισμένη στη ΝΑ εξωτερική γωνία του ιερού, πάνω ψηλά ακριβώς κάτω από τα κεραμίδια. Ο ναός αυτός ήταν εκείνος που επισκέφθηκε το 1868 ο Α. Πετρίδης¹ που ήταν δάσκαλος στην Αρεόπολη επισκέφθηκε το Οίτυλο και το ναό των Ταξιαρχών, εκεί αντέγραψε αρχαίες επιγραφές σε εντοιχισμένα ή μη μάρμαρα. Του Πετρίδη οι τρεις επιγραφές που κατέγραψε, μαζί με άλλες που έχουν καταγραφεί από άλλους, δημοσιεύονται στο Ιnscriptiones Graecae².

Οι Μέδικοι Γιατριάνοι εργάστηκαν όλοι μαζί με ζήλο και προσωπική εργασία για την αποπεράτωσή του, εκτός των οικονομικών εξόδων που επιβαρυνθήκανε. Στο βουνό κοντά στο μοναστήρι των Πετρουλιάνων υπάρχουν δύο καμίνια για τον Ταξιάρχη, το πρώτο έμεινε άκαγο, γιατί το σαμποτάρισαν αντίζηλοι. Στη Νιάμιτσα στο σπηλιάκη που γκρεμίστηκε τον Δεκέμβρη του 1998, ήταν η γούβα που έσβηναν όσο χρειάζονταν σιγά- σιγά και το κουβάλαγαν στο γιαπί της εκκλησίας, οι γυναίκες όταν πήγαιναν για νερό. Οι άνδρες με παραμίνες έβγαζαν τις πέτρες και όταν πήγαιναν στα χωράφια ποτέ δεν ξέχναγαν και τις πέτρες που έπρεπε να μεταφέρουν για να τελειώσει η εκκλησία, για αρκετά χρόνια ολόκληρη η οικογένεια των Μεδίκων Γιατριάνων παράλληλα με τις άλλες δουλειές τους ήσαν ένα ολόκληρο εργοτάξιο για την κατασκευή της εκκλησιάς.

Στον Ταξιάρχη μετέφεραν και τις πέτρες του Αϊ-Νικόλα έτσι δικαιωματικά θαβόντουσαν εκεί και οι Παναγιωτουνιάνοι, ακουμπιστά στο πίσω μέρος του ιερού, ως ακουμπισμένοι. Κατασκεύασαν και το μεγαλύτερο σε ύψος καμπαναριό της Μάνης, από αυτό έβλεπε άνετα κανείς την Αρεόπολη, είχε σχέδιο σαν το καμπαναριό του Ταξιάρχη της Αρεόπολης. Ο μεγάλος σεισμός μεγέθους 6,9 που έγινε πριν από το μεσημέρι της 1^ης Ιουλίου 1927, προκάλεσε σοβαρές ρωγμές και αποφάσισαν να το γκρεμίσουν, όμως λόγω του μεγάλου ύψους κανείς δεν αναλάμβανε, έτσι ήρθε ο σεισμός της 30ης Ιουλίου 1944, και χειροτέρευσε φοβόντουσαν μη πέσει και πλακώσει τον κόσμο όμως δεν ανέβαινε κανένας να κατεβάσει τις καμπάνες και να το γκρεμίσει, στο τέλος ανέβηκε ο πατέρας μου και το κατεδάφισαν, τα πελεκητά γείσα και εκείνες οι πέτρες που κράταγαν τις καμπάνες, ήσαν μέχρι πρότινος στον Ταξιάρχη και σήμερα στο νεκροταφείο του Οιτύλου. Οι σεισμοί επηρέασαν και τον ναό γι’ αυτό αναγκάστηκαν να τον σιδεροδέσουν και να τον σοβατίσουν εξωτερικά.

Καμπαναριό φτιάξανε ένα τσιμεντένιο με πρωτοβουλία του Μήτσου Μοτσοβολέα που είχε πάει Αμερική και φρόντισε να εισβάλει και το τσιμέντο πάνω στον Ταξιάρχη, τα τελευταία χρόνια από το 1995 δώσαμε λεφτά στον παπά να επενδυθεί με πέτρα, ας το ελπίσουμε.

Το νεκροταφείο του Ταξιάρχη είναι στα βόρεια πίσω από το καμπαναριό και ανατολικά πίσω από το ιερό. Στο πρωτοέμπα πίσω από το καμπαναριό θαβόντουσαν οι Μιχελιάνοι, πριν πάνε στο Μοναστήρι του Ντεκούλου, όταν έφυγαν θαβόντουσαν μέχρι που καταργήθηκε, οι Πιερρακιάνοι και στην συνέχεια όλοι οι Ραζελιάνοι, εκεί ήτανε και το καμάρι για τα κόκαλα του πάππου μου, που το γκρέμισε μαζί με το μεγαλύτερο οικογενειακό των Μοτσοβολιάνων από κάτω, ο παπάς Νίκος Κατσάς το 1991 ισοπεδώνοντας το νεκροταφείο. Πέρα στην πάνω γωνία ήταν η κοκαλιάρα, εκεί τ’ αφήνανε και διαλύονταν από τον ήλιο και τις βροχές ή τα ‘τρωγαν τ’ αγρίμια και τα σκυλιά.

Από κάτω στην μέση της Λούρας θαβόντουσαν οι Μοτσοβολιάνοι και από κάτω από αυτούς κοντά στο ιερό οι Κουριάνοι, είχανε και κιβούρια με κόκαλα ακουμπιστά στο ιερό, δίπλα τους και πίσω θαβόντουσαν οι Τζαχουτιάνοι και κάτω οι απόγονοι του Γάτου στο Οίτυλο. Όμως ήσαν πάντοτε καλοπροαίρετοι και για τους ξένους οι Μέδικου Γιατριάνοι, όπως για παράδειγμα αυτοί πήρανε το χωροφύλακα που σκοτώθηκε στην Κάτου Χώρα τον ετοιμάσανε, τον κλάψανε και τον θάψανε ακουμπιστά στο βορινό τοίχο της εκκλησίας, εκεί κοντά στο παράθυρο θάψανε και τις Γεωργουλίτσες, θεία και ανιψιά, που τις σκότωσε ο Γεωργουλέας και μετά αυτοκτόνησε και δεν τις ήθελαν να θαφτούν στον Αϊ Γιώργη οι Στεφανοπουλιάνοι, όπου θάψανε τον Γεωργουλέα.

Η αγιογράφηση του Ταξιάρχη έγινε το 1968 από τον παπά Σωτήρη Χριστοφιλέα.

ΤΡΟΥΛΟΣ
Στον τρούλο είναι ο παντοκράτορας Χριστός και γύρω του τέσσερις προφήτες ο Ιεζεκιήλ, ο Ιωήλ, ο Ηλίας, και ο Ελισαίος. Στις 4 κόγχες στην βάση του τρούλου, είναι οι τέσσερις ευαγγελιστές ο Ιωάννης, ο Ματθαίος, ο Μάρκος και ο Λουκάς. Με επιγραφή: ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΕΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «ΑΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΟΙΤΥΛΟΥ» ΕΠΙ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΚΟΡΟΔΗΜΑ ΤΟ ΓΕΝΟΣ Δ. ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ 1968.

ΒΟΡΕΙΟΣ ΤΟΙΧΟΣ
Στο μέσον του βόρειου τοίχου είναι τρεις σειρές τοιχογραφιών και η κάθε σειρά με δύο αγιογραφήσεις. Από πάνω προς τα κάτω είναι:

-Πρώτη σειρά αριστερά: Η γέννηση του Χριστού, ΔΕΗΣΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΝΗΚΟΝΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗΝ ΕΟΡΤΗΝ. Δεξιά: Η βάπτιση του Χριστού, ΔΕΗΣΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΦΩΤΙΟΥ κ΄ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ κ΄ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΥΛΙΤΙΝΑ.
-Δεύτερη σειρά αριστερά: Η Αγία Βαρβάρα, ΔΕΗΣΙΣ ΑΡΙΣΤΟΥ ΖΑΡΟΥΛΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΥΡΙΑΚΟΥ κ΄ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ 1968. Δεξιά: Η Αγία Παρασκευή, ΔΕΗΣΙΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ κ΄ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ ΑΛΕΥΡΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΛΕΥΡΑ 1968.
-Τρίτη σειρά αριστερά: Ο Άγιος Δημήτριος, ΔΕΗΣΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΟΥΝΙΣΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΑΣΗΜΙΝΑΣ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΚΑΙ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΒΟΥΝΙΣΕΑ 1968. Δεξιά: Ο Άγιος Γεώργιος, ΔΕΗΣΙΣ ΗΛΙΑ Γ. ΓΕΡΑΚΑΡΗ ΣΥΖΥΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ 1968.
-Αριστερά των ανωτέρω τοιχογραφιών είναι ο Άγιος Αυγουστίνος, ΔΕΗΣΙΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΑΣΚΑΡΗ κ΄ ΣΥΖΥΓΟΥ ΕΡΑΣΜΙΑΣ 1968. Δεξιά πάνω από το ψαλτήρι ο Άγιος Πέτρος, ΔΕΗΣΙΣ ΠΕΤΡΟΥ Δ. ΠΑΠΑΔΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΕΓΓΟΝΩΝ.

ΝΟΤΙΟΣ ΤΟΙΧΟΣ
Στο μέσον του νότιου τοίχου, όπου είναι και η δεύτερη είσοδος της εκκλησίας, είναι τρεις σειρές τοιχογραφιών και η κάθε σειρά με δύο αγιογραφήσεις. Από πάνω προς τα κάτω είναι:
-Πρώτη σειρά αριστερά: Ο Τελώνης και Φαρισαίος, χωρίς επιγραφή δωρητή. Δεξιά: Η επιστροφή του Ασώτου, ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΟΙΤΥΛΙΩΤΩΝ 1968.
-Δεύτερη σειρά αριστερά: Η Παναγιά Έλωνα, ΔΕΗΣΙΣ Ν. ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ (ταξιάρχου) ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΜΗΤΡΟΣ 1968. Δεξιά: Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ΔΕΗΣΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ 1968.
-Τρίτη σειρά αριστερά: Ο Άγιος Στυλιανός ο Παφλαγών, ΔΕΗΣΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ ΤΟ ΓΕΝΟΣ Δ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΟΝΕΩΝ, ΑΔΕΛΦΩΝ 1968. Δεξιά: Ο Άγιος Νικόλαος, ΔΕΗΣΙΣ ΜΙΧ. ΒΑΡΟΥΝΗ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ 1968.
-Αριστερά των ανωτέρω τοιχογραφιών πάνω από το ψαλτήρι είναι ο Άγιος Παύλος, ΔΕΗΣΙΣ ΜΙΧΑΗΛ Π. ΜΑΝΤΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΑΔΕΛΦΩΝ. Δεξιά ο Άγιος Αμβρόσιος, ΔΕΗΣΙΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ, ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.

ΓΥΝΑΙΚΟΝΙΤΗΣ
Κοιτάζοντας τον γυναικονίτη στο μπροστινό του στηθαίο αριστερά είναι ο Άγιος Κοσμάς, ΔΕΗΣΙΣ ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΧΗΡΑΣ Γ. ΜΙΧΑΛΑΡΕΑ ΤΕΚΝΩΝ ΠΕΤΡΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ 1968. Δεξιά ο Άγιος Δαμιανός, Κάτω από τον γυναικονίτη προς την δυτική εξώπορτα δεξιά είναι ο Άγιος Αντώνιος, ΔΕΗΣΙΣ ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΞΙΩΝΗ, ΣΥΖ. ΜΑΡΙΑΣ ΤΕΚΝΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ, ΕΥΣΤΑΘΙΑΣ. Αριστερά η Αγία Μαρίνα, 1968 ΔΕΗΣΙΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΚΟΡΟΔΗΜΑ ΤΟ ΓΕΝΟΣ Δ. ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ. Στο κέντρο ο Προφήτης Ηλίας, ΔΕΗΣΙΣ ΑΣΠΑΣΙΑΣ ΧΗΡΑΣ Η. ΣΤΡΑΤΗΓΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΗΣ ΗΛΙΑ 1968. Επάνω στον γυναικονίτη στον δυτικό τοίχο της εκκλησίας είναι αριστερά ο Άρχων Μιχαήλ, 1968 ΔΕΗΣΙΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΣΥΖ. ΜΙΧΑΗΛ, ΓΟΝΕΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΕΛΕΝΗΣ κ΄ ΗΛΙΑ, ΣΠΥΡΟΥ κ΄ ΜΑΡΙΑΣ. Δεξιά ο Άρχων Γαβριήλ, ΔΕΗΣΙΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΧΗΡΑΣ Μ. ΜΠΑΤΣΙΝΙΛΑ ΤΕΚΝΩΝ ΚΑΙ ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.

ΑΓΙΟ ΒΗΜΑ (ΙΕΡΟ)
-Στο βορινό τοίχο ο Άγιος Λαυρέντιος, ΔΕΗΣΙΣ ΣΤΑΥΡΟΥ Ν. ΒΟΥΝΙΣΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ κ΄ ΤΕΚΝΩΝ 1968. Ανατολικά στην πρόθεση η Ταπείνωσις με τον Χριστό, ΔΕΗΣΙΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ ΜΑΤΙΝΑΣ ΚΑΤΣΑΦΑΡΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Π. ΣΠΑΝΕΑ 1968.
-Στο νότιο τοίχο ο Άγιος Στέφανος, ΔΕΗΣΙΣ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΒΑΒΟΥΡΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΗΣ Π. ΜΑΝΤΑ 1968. Ανατολικά στην πρόθεση ο Δίκαιος Μελχισεδέκ ΔΕΗΣΙΣ ΕΛΕΝΗΣ Α. ΜΠΑΡΜΠΕΡΑΚΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΑΝΕΛΛΑΣ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΠΑΡΜΠΕΡΑΚΗ 1968.

Στο κέντρο στο μεγάλο κλίτος της ανατολικής πλευράς από πάνω προς τα κάτω:
-Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΑΡΙΑΣ Μ. ΜΑΝΔΡΑΓΟΥΡΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.
-Από κάτω στην μέση η Πλατυτέρα, χωρίς αφιέρωση.
-Αριστερά της Πλατυτέρας ο Άγιος Ησαϊας, χωρίς αφιέρωση.
-Δεξιά της Πλατυτέρας ο Άγιος Ιερεμίας, χωρίς αφιέρωση.
-Από κάτω τους αριστερά της Πλατυτέρας ο Άγιος Ιωακείμ, ΔΕΗΣΙΣ ΜΑΡΙΑΣ Ε. ΠΑΤΡΙΚΑΡΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.
Δεξιά της Πλατυτέρας η Αγία Άννα, ΔΕΗΣΙΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ κ΄ ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.

Από κάτω στην τελευταία σειρά από αριστερά προς τα δεξιά:
-Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, χωρίς αφιέρωση³.
-Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, ΔΕΗΣΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ, ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ κ΄ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΑΡΕΛΟΥ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΟΝΕΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΜΑΡΙΑΣ, ΘΕΙΟΥ ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ ΑΦΩΝ ΣΩΤΗΡΙΟΥ κ΄ ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΡΜΟΥ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΜΠΑΡΕΛΟΥ 1968.
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ΔΕΗΣΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΡΙΒΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΓΟΝΕΩΝ 1968.
-Ο Άγιος Σπυρίδων, ΔΕΗΣΙΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΕΚΝΩΝ, ΕΓΓΟΝΩΝ 1968.

ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΑΡΧΗ
Στις πόρτες του ιερού:
-Στην αριστερή ο Άρχων Γαβριήλ, ΜΑΡΙΝΑΣ ΚΟΡΟΔΗΜΑ ΔΕΗΣΙΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ 1968. Στην δεξιά ο Άρχων Μιχαήλ, ΔΕΗΣΙΣ ΕΛΕΝΗΣ Ι. ΚΑΡΑΜΟΥΣΑΛΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ 1968.
-Στο τέμπλο ψηλά το Δωδεκάορτο με μικρές ξύλινες εικόνες και κάτω από αριστερά προς τα δεξιά:
-Οι Άγιοι Ταξιάρχαι, ΔΕΗΣΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΕΑ 1968.
-Η Παναγία ΜΡ ΘΥ, ΔΩΡΕΑ ΕΛΕΝΗΣ κ΄ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΝΤΑΡΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΟΥ, ΣΤΑΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΗΣ ΤΩΝ ΚΑΝΕΛΛΑΣ 1958.
-Ο Χριστός IC XC, ΔΩΡΕΑ ΕΛΕΝΗΣ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΝΤΑΡΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΟΥ, ΣΤΑΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΗΣ ΤΩΝ ΚΑΝΕΛΛΑΣ.
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, χωρίς αφιέρωση και υπογραφή αγιογράφου «Χειρ Ε. Μαυρικάκης».
-Στο Δεσποτικό, ο Μέγας Αρχιερεύς, ΔΩΡΕΑ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΙΤΣΑΚΟΥ 1960.
-Στο ξύλινο εικονοστάσι το προσκυνηστάρι, ο Άρχων Μιχαήλ κ΄ ο Άρχων Γαβριήλ, «Δαπάνη Ηρακλέους Παναγιωταράκου».
-Στο εικονοστάσι είναι και η παλαιότερη επάργυρη εικόνα των Μιχαήλ και Γαβριήλ που είναι: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΔΗΜ. Ν. ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ κ΄ ΕΛΕΝΗΣ ΣΥΖ. Δ. ΜΟΤΣΟΒΟΛΕΑ 1941⁴.

Η εικόνα της Μεγάλης Γιορτής:
Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, «ΔΟΞΑ ΕΝ ΥΨΙΣΤΟΙΣ ΘΕΩ ΚΑΙ ΕΠΙ ΓΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΕΥΔΟΚΙΑ».
Υπογράφει κάτω αριστερά ο αγιογράφος: «Γ. Οικονόμου, Αθήναι 1906». Στο κάτω μέρος του σκαλιστού πλαισίου του κάδρου σε μπρούτζινη επιγραφή αναφέρονται τα εξής:

Σημειώσεις
1.Α. Πετρίδης, «Περί τίνων εν Μάνη επιγραφών», Πανδώρα 1Δεκ. 1868, τ.19, φύλ.449, σελ. 152-153. Αναφέρει: «…κατά το άκρον της σημερινής κωμοπόλεως υπάρχει ο ναός των Ταξιαρχών, εν τω κατωφλίω της εισόδου ούτινος υπάρχει η εξής επιτάφιος : ΛΕΠΙΔΑ ΧΑΙΡΕ. Εν τη νοτίω πλευρά τούτου άνωθεν θύρας υπάρχει επιγραφή πολύστιχος, ήν δεν ηδυνήθην να αναγνώσω, καθότι υπάρχουσι λίθοι έμπροσθεν μεσοτοίχου τινος εμποδίζοντος την όρασιν. Άνωθεν δε του ναού τούτου γενομένης ανασκαφής ευρέθη η εξής επιγραφή.* ΘΙΑC EIC THN AI.. OΘΕΙΟΗC I ΠΡΟΕΔ.. ΤΗΝ ΒΟΥΛΟΝΤΑΙ Κ.. Ε : ΥΦΗΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛ(ΤΩΝ) ΟΙC ΚΑΙ ΠΑΝΤΙ ΤΩΙ Δ(ΗΜΩ)
*(Το μέρος όπερ ευρέθη η επιγραφή σήμερον κατέχεται υπό ελαιών, φυτευθεισών ενταύθα, αλλά ενεργουμένων περαιτέρω ανασκαφήν πολλά και άλλα ίσως ανακαλυφθήσονται. Παρά τω μέρει τούτω υπάρχει και το Δημοτικόν Σχολείον Οιτύλου). Η επιγραφή εν λίθω μικρώ υπάρχει ήμισυ μέτρον Γαλλικόν το ύψος και τοσούτον το πλάτος. Ωσαύτως εν μακρώ τινι λίθω στενομάκρω 5 δακτ. πλάτος έχοντι ευρέθη η εξής: -ΦΟΡ -ΛΚ- Ο ΝΕΝ ΕΩΣ Θ- ΑΤ- ΙΔΑ -ΝΩΙ ΑΝ ΗΣ ΕΟΝΤΙ ΤΑΣ ΠΟΛΕ ΤΩΝ ΑΛ ΤΑΣ ΤΑ ΦΟΥ ΚΕΚ ΛΕΥΓΑΝ ΔΟΜΙ Το χρώμα του λίθου είναι πορφυρούν…».
2. Inscriptiones Graecae, vol. V. Fasc. I, 1913, OETYLYS σελ. 240-242. Οι τρεις επιγραφές κατά σειρά που κατέγραψε στον Ταξιάρχη και αναφέρει ο Πετρίδης αναφέρονται ως εξής:
1306. Εdd. Petrides ΠΑΝΔΩΡΑ XVIII 1868, 336 (Le Bas – Foycart Voy. Expl. II 278d); lapis tunc erat inaedificatus in ecclesia ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ in vico ΚΕΛΕΦΑ. ΛΕΠΙΔΑ ΧΑΙΡΕ
1291.Fragmentum a. 0,50, l.0,50, inventum in vico Oetylo inxta ecclesiam ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ. Εdd. Petrides ΠΑΝΔΩΡΑ ΧV III 1868, 336. Kumanudes ex apographo Razeli ΑΘΗΝ.VIII, 1879, 532. Petrides apographum a Kumanyde correctum expressi; quae huic debentur, lineis subductis significavi.
ΘΙΑ C EIC THNAI ……………ΘΙΑC ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΙ ……..
OΘΕΙΟΗCIΠΡΟCOΔ {ΕΚ ΤΗΣ ΥΠΟ Τ,Δ Δ} ΟΘΕΙCΗΣ ΠΡΟCOΔ{ΟΥ…}
ΤΗΝ ΒΟΥΛΟΝΤΑΙΚ ………….ΤΗΝ ΒΟΥΛΟΝΤΑΙ Ε…..
Ε: ΥΦΗΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛ ………….ΕΥΦΗΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛ{ΙΤΩΝ?…}
ΟΙC ΚΑΙ ΠΑΝΤΙ ΤΩΙ Δ {.ΘΕ-S. ΔΙΟCΚΟΥΡ}ΟΙC ΚΑΙ ΠΑΝΤΙ ΤΩΙ Δ{ΗΜΩΙ?}
Dedicatio erat aedificii Vs2. Pecunia, unde aedificium exstructum est; II 5 dei et populus Hiller.
1292.Fragmentum undique mutilum, repertumin urbe Oetylo supra ecclesiam, quae vocatur ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ. Ed. Petrides ΠΑΝΔΩΡΑ XVIII 1868, 336.
-ΦΟΡ {…Ε}ΦΟ... -ΛΚ- ….ΟΝΕΝ {…ΓΕΓ}ΟΝΕΝ…ΕΩΣΘ- {…}ΕΩΣ ΘΕ…{….}…ΑΤ- …ΙΔΑ …-ΝΩΙ …ΑΝΗΣ ….ΕΟΝΤΙ ….ΕΟΝΤΙ…ΤΑΣ ΠΟΛΕ ……………....ΤΑΣ ΠΟΛΕ{ΟΣ ΑΜΩΝ}ΤΑΣΤΑ ΦΟΥΚΕΚ …ΛΕΥΓΑΝ …..{….ΤΕ}ΛΕΥΤΑΝ…ΔΟΜΙ ……
1296.Stela marmoris caerulei, a superiore parte fraeta, a sinistra incolumis, margo dexter servatus, quamquam violatus, a. 0,48, l. 0,30; nunc muro eccieciae ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ,quae est in vico Oetylo, ibserta Ed. Forster Ann. Br. Sch. X 1904, 169,6. Excripsit Prott, cuius apographum contuli Ect.
ΑΤ Ο {Α ΠΟΛΙΣ} Α ΤΩ{Ν} ΥΛΕ {ΒΕ}ΙΤΥΛΕΩΝ {Α-} ΙCΤΟΦΑΝΗΝ Π {ΡΙ}ΣΤΟΦΑΝΗΝ Π{Ο} ΛΥΚΡΑΤΟΥC ΚΑΙ ΛΥΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΝΥΜΙΑCΕΠ ΦΙΛΟΝΥΜΙΑΣ ΕΠ{Ι} ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΟΑΝΑΛΟΜΑΦ {Τ}Ο ΑΝΑΛΩΜΑ Φ{Ι} ΛΩΝΥΜΙΔΑ ΚΑΙΦ ΛΩΝΥΜΙΔΑ ΚΑΙ Φ{Ι} ΛΩΝΥΜΙΑΣ ΤΗC ΛΩΝΥΜΙΑΣ Της ΜΗΤΡΟC ΜΗΤΡΟΣ
1304.Stela sepulcralis marmoris caerulei aetomate ornata, superne et infra fracta a. 0,17, l. 0,19, cr.0,085; nunc Oetyli in ecclesia ΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ. Litterae 0,03 a aetatiw Romanae sunt Ed. Forster Ann. Br, Sch. X 1904, 171,12. Exscripsi. ΔΑΜΑΡΙΟΝ ΧΑΙΡΕ

3. Την τοιχογραφία του Αγίου Γρηγορίου την κράτησε ο παπά-Σωτήρης για τον πατέρα μου, είχε γράψει και σχετική επιστολή, περιμένοντας λάδι ή χρήματα, αλλά δεν μπόρεσε τότε να τα εξοικονομήσει ο πατέρας μου, γιατί δούλευε ένας για όλους μας τότε στην σκληρή εσωτερική μετανάστευση της Αθήνας.

4. Ίδιου μεγέθους εικόνα την Κοίμηση της Θεοτόκου και ίδιας τέχνης έχουν αφιερώσει και στο Ραζελιάνικο μοναστηράκι με την ίδια επιγραφή.