Βάθεια: Αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα (171κ.) του Δήμου Οιτύλου, μαζί με τους οικισμούς Κάποι (45κ.) και Μιανές (13κ.), ενώ απέχει 35 χλμ. από την Αρεόπολη και 57 χλμ. από το Γύθειο.

Κτισμένη στη κορυφή ενός λόφου, 1.500μ. από τη θάλασσα, η Βάθεια (113κ.) αγναντεύει προς το Κάβο Γκρόσο και το Γερολιμένα, ενώ έχει στα πόδια της τη Κυπάρισσο και τα Άλικα, κοντά στη θάλασσα.

Η παλιά Βάθεια βρισκόταν μέσα στη ρεματιά ΒΑ του σημερινού χωριού, απ’ όπου και το όνομα, στη τοποθεσία «Παλιόχωρα (Αη Γκίτας)», όπου παρατηρούνται ερειπωμένα σπίτια.

Είναι το πιο εντυπωσιακό χωριό της Μάνης, μοναδικό και σε ολόκληρη την Ελλάδα, αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας πολύτιμης πολιτιστικής κληρονομιάς της Μανιάτικης ταυτότητας. Ο οικισμός έχει πάρει δύο φορές το πρώτο βραβείο στην παγκόσμια έκθεση οικισμών και τοπίων.

Ο «Παρθενώνας της Μανιάτικης Αρχιτεκτονικής» βρίσκεται στη κορυφή λόφου πυργοτειχισμένη και απόρθητη. Αποκαλείται από ορισμένους «Νέα Υόρκη της Μάνης» επειδή όλα του τα σπίτια είναι πύργοι διώροφο, τριώροφοι και τετραώροφοι, μαζεμένοι πάνω σ’ ένα λόφο με θαυμάσια θέα προς τη θάλασσα.

Οι πύργοι στη Βάθεια είναι φτιαγμένοι από γκρίζα πέτρα, ενώ τα αγκωνάρια τους (γωνίες), είναι από άσπρη μαρμαρόπετρα. Τα παράθυρα μικρά χρησίμευαν και για πολεμίστρες. Η πόρτα, μικρή κι αυτή κι από πάνω της η ζεματίστρα ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει τον εχθρό που θα τολμούσε να τη παραβιάσει.

Κάθε πύργος κι ένα μικρό κάστρο, απόρθητο για κείνη την εποχή κι ολόκληρη η καστρογειτονιά ένα οχυρό που κανένας δεν τολμούσε να το πλησιάσει.

Κατοικήθηκε από Μανιάτες πειρατές και αγωνιστές και αναφέρεται σε ιστορικές πηγές από το 1571 μ.Χ., ενώ το 1618 είχε 20 οικογένειες.

Οι Βαθειάτες εξορμούσαν ως πειρατές, κατά το 17^ο αιώνα, από τα λιμάνια Μέσα και Όξω Κάποι, του συνοικισμού Κάποι, στον οποίο βρίσκεται το μονοκάμαρο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας με δύο Ελληνικά κολονάκια ως παραστάτες στη πόρτα της.

Στα τέλη του 18^ου ο πληθυσμός είχε μειωθεί σημαντικά, λόγω πολύχρονης βεντέτας, η οποία σταμάτησε λίγο πριν από το 1821 και ξαναφούντωσε περί το 1840. Οι Βαθειάτες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Επανάστασης με γενναιότητα και αυταπάρνηση. Ο Βαθειάτης Παναγιώτης Μπενάκης, που φέρεται ότι ήταν εγγονός του Λιμπεράκη Γερακάρη, είχε εξοπλίσει δικό του σώμα και ήταν ο κύριος εμπνευστής των  Ορλοφικών, ενώ αργότερα η οικογένεια, μετακόμισε στη Καλαμάτα.

Σήμερα η Βάθεια αποτελεί ένα ανοικτό Μουσείο με τις Πυργογειτονιές των Καληδωνιάνων, των Καραμπατιάνων, τις 40 Πυργοκατοικίες της μεγαλογενιάς των Μιχαλακιάνων, τις πυργοκατοικίες του Δρακουλαράκου και του Εξαρχάκου, που είναι και αυτοί Μιχαλακιάνοι, ενώ ΒΔ στη πλαγιά του χωριού, βρίσκεται η πυργοκατοικία των Λαγουδιάνων με σπίτια, στέρνες, αλώνια και κοιμητήρι.

Οι περισσότερες εκκλησίες της περιοχής είναι τοιχογραφημένες και αποτελούσαν μέρος των Πύργινων Συγκροτημάτων, που είχαν οι οικογένειες, με πιο αξιόλογη αυτή του Άη Λιά, που είναι ναός σπανίου τύπου δίκογχος και σταυρεπίστεγος, τον Άγιο Νικόλαο και την Υπαπαντή, τον Άη Γιάννη στο Γουλά και τον Ταξιάρχη στη Βυσκίνα.

Η παρακμή της Βάθειας άρχισε το 1900 με σταδιακή εγκατάλειψη, αλλά από το 1975 ο Ε.Ο.Τ. ανέλαβε την συντήρηση και αναπαλαίωση πολλών πύργων που μετατράπηκαν σε ξενώνες. Διαθέτει έξι ξενώνες με 32 κλίνες. Κάτω από τη Βάθεια υπάρχει μικρός όρμος κατάλληλος για κολύμπι.