|
Τα πέτρινα γεφύρια της Έξω Μάνης
Του Θεόδωρου Τσουλέα
Γεφύρια μικρά, φτιαγμένα με Μανιάτικη πέτρα και μάρμαρο, με τα τόξα τους να πηδούν πάνω από ρέματα και βαθιές χαράδρες. Μικρά έργα τέχνης και τεχνικής, ξεχασμένα πια, ακόμα και θαμμένα μέσα στο τσιμέντο και την άσφαλτο.
Και στις άκρες τους καλντερίμια πέτρινα φτιαγμένα με το μεράκι και τον κόπο των παλιών μαστόρων, καλντερίμια που οδηγούν πλέον στο πουθενά και μας υπενθυμίζουν πόσο άλλαξαν όλα και πόσο πιο πολλοί ήταν κάποτε οι Μανιάτες στον τόπο τους.
Τα πέτρινα γεφύρια στην έξω Μάνη, είναι όλα μονότοξα και μικρά. Μόνο το Πηγαδιώτικο γεφύρι έχει δύο τόξα, αλλά με το ένα τόσο επάνω στο άλλο ώστε να κερδηθεί ύψος. Μεγάλα γεφύρια είναι το εντυπωσιακό γεφύρι του Πραστίου και το γεφύρι της Μαλβινίτσας.
Τα πέτρινα γεφύρια της Έξω Μάνης χτίστηκαν επάνω σε ρέματα και χαράδρες για να συνδέσουν τα χωριά μεταξύ τους ή τα χωριά με περιουσίες των κατοίκων. Τα περισσότερα χτίστηκαν μετά το 1890 και είχαν πρωτεύοντα ρόλο στις μεταφορές της περιοχής μέχρι και το 1960.
Μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί 18 πέτρινα γεφύρια στην έξω Μάνη.
- Στο ρέμα της Κοσκάραγας, κάτω από την παλιά γέφυρα στον κεντρικό δρόμο.
- Επάνω στο ίδιο ρέμα μερικά χιλιόμετρα μακριά προς το Ταΰγετο, το πανέμορφο γεφύρι της Μαλβίνιτσας.
- Το μισοκατεστραμμένο γεφύρι της Οροβάς ανάμεσα στα χωριά Κάμπος και Οροβά.
- Ένα πολύ μικρό γεφύρι πριν τα Αλτομιρά στο καλντερίμι Σωτηριάνικα - Αλτομιρά.
- Το Πηγαδιώτικο γεφύρι στο καλντερίμι Γαϊτσές – Πηγάδια.
- Το γεφύρι στην Χώρα Γαϊτσών κάτω από τον αμαξιτό δρόμο στην θέση Μόφιτσα.
- Στο καλντερίμι στον δρόμο Λιασίνοβα - Τσέρια.
- Στο καλντερίμι Καρδαμύλη - Βαρούσια περίπου 2 χιλιόμετρα έξω από την Καρδαμύλη.
- Στο ρέμα του Φονέα στον δρόμο Καρδαμύλη - Στούπα κάτω από τον αμαξιτό δρόμο.
- Το γεφύρι μεταξύ Στούπας - Νιχωρίου στην θέση Σπιτάκια.
- Το μεγάλο και εντυπωσιακό γεφύρι του Πραστίου στον δρόμο Πραστίο – Νιχώρι.
- Το γεφύρι ανάμεσα Στούπα – Χωριδάκι. Το γεφύρι αυτό καταστράφηκε από νεροποντή το 1993.
- Το εξαιρετικής τεχνικής γεφύρι ανάμεσα στα χωριά Κάτω Χώρα - Φαγριάνικα στη Μηλιά.
- Ένα πιο παλιό γεφύρι στο ίδιο ρέμα 100 μέτρα πριν από το προηγούμενο.
- Στο χωριό Φαγριάνικα της Μηλιάς πριν την στροφή του Αι-Γιώργη κάτω από την άσφαλτο.
- Στο χωριό Φαγριάνικα της Μηλιάς στην μέση της πλατείας, μπροστά στην εκκλησία, δίπλα στο κοινοτικό γραφείο.
- Το γεφύρι στον δρόμο Μηλιά - Γιάτρισσα πριν την Αγία-Ανάσταση.
- Το γεφύρι στις πηγές του Βυρού. Το γεφύρι αυτό παρασύρθηκε από νερά το 1946.
Όλα τα παραπάνω γεφύρια έχουν καταγραφεί, μετρηθεί και φωτογραφηθεί. Ακόμα θα πρέπει να καταγραφούν τα γεφυράκια στην είσοδο της Καστάνιτσας καθώς και ένα στην Χώρα Γαϊτσών. Το γεφύρι αυτό φτιάχτηκε για να φέρει νερό στο νερόμυλο του Χρηστέα αλλά χρησιμοποιήθηκε και σαν γέφυρα. Ένα ακόμη γεφύρι έχει αναφερθεί στο χωριό Πολιάνα.
Στο μέλλον κάθε πληροφορία για τη χρήση των γεφυριών, ιστορίες και παραδόσεις πρέπει να καταγραφούν και να αξιολογηθούν. Για αυτό το λόγο θα παρακαλούσαμε για τη χορήγηση κάθε πληροφορίας για τα γεφύρια που αναφέραμε πιο πάνω ή και για κάποιο γεφύρι που δεν γνωρίζουμε ακόμα.
Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τον φίλο και συνοδοιπόρο στα βουνά και λαγκάδια της έξω Μάνης, Χρήστο Μπαρμπετσέα από την Στούπα, για την βοήθειά του στην καταγραφή, φωτογράφηση και αποτύπωση των γεφυριών.
Σημείωση Γ.Η.Βενιζελέα: Εκτός από τα ανωτέρω γεφύρια κατά τη διάρκεια διαφόρων οδοιπορικών φωτογραφήθηκαν επιπλέον τα γεφύρια:
- στη παλιά Καρδαμύλη (Νο19), κοντά στη βρύση των Τρουπάκηδων,
- στον αμαξωτό δρόμο προς το Γερολιμένα (Νο20),
- στο δρόμο Οίτυλο - Κρυονέρι (Νο21),
- στον Αγερανό (Νο22), εκεί που εκβάλει το ποτάμι, στη παραλία "Καμάρες", με άνοιγμα καμάρας 6,10μ. και
- στο ποταμό Σμήνο "της Στάρας το γεφύρι" (Νο23), κοντά στο χωριό Μέλισσα, που είναι και το μοναδικό με τρία τόξα.
|