ΤΟ ΟΙΤΥΛΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ 1600π.Χ.-330μ.Χ.

Από το βιβλίο του Μιχάλη Γρηγ. Μπατσινίλα «ΟΙ ΜΕΔΙΚΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑΤΡΙΑΝΟΙ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ ΜΑΝΗΣ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΙΟΡΤΗ» Αθήνα 1999.

1600-1150 π.Χ. Οι Αχαιοί κατοικούν στο Οίτυλο σε οχυρωμένη με κυκλώπεια τείχη πόλη που έπιανε από το Κάστρο μέχρι την Βίγκλα πάνω από τον Άγιο Πετράκη. Ως πρώτος οικιστής αναφέρεται ο μυθικός βασιλιάς Οίτυλος, που ήταν ο γιος του Αμφιάνακτα και ο Αμφιάναξ γιος του Αντίμαχου, ο Αντίμαχος ήταν αδελφός του βασιλιά του Άργους.

1150 π.Χ. Λαμβάνει μέρος στην εκστρατεία της Τροίας (Ιλιάδα ραψωδία Β 585).

1100-2^ο π.Χ. αιώνα. Το Οίτυλο στην Σπαρτιατική πολιτεία με Αρμοστή, αναφέρεται σε μια επιγραφή με κατάλογο Οιτυλιωτών ο Αρμοστής Ηρακλείδας.

195 π.Χ.–21 π.Χ. Ιδρύεται το «Κοινό των Λακεδαιμονίων» από 24 πόλεις, μεταξύ αυτών και το Οίτυλο. Οι εξόριστοι βασιλικοί, πολιτικοί και ιερατείο κυνηγημένοι στη Σπάρτη από τον Νάβη έρχονται και στο Οίτυλο, ιδρύοντας καινούργια πόλη στις Βασίλεινες και μαζί με άλλους συνοικισμούς αποτελούν τα «Βίτυλα». Οι Βοιτυλιώτες λατρεύουν τον Απόλλωνα Κάρνειο και τον Σάραπι ο ναός του τελευταίου πρέπει να βρισκότανε στον Καραβοστάσι, στην είσοδο του τότε λιμανιού, ακριβώς δίπλα από το Γαϊδουρολάγκαδο.

21 π.Χ.-300 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας Αύγουστος αναμορφώνει το κοινό σε «Κοινό των Ελευθερολακώνων» και παραμένουν 18 πόλεις μεταξύ των οποίων και το Οίτυλο. Ανοίγεται λατομείο στον Χαμωλαίο (χάμω-λαίος= η πέτρα που είναι χάμω, η ριζωμιά), και εξάγονται ογκόλιθοι με τα πλοία από τα Λιβέρια. Σε βάση αγάλματος αφιερωμένο στο Ρωμαίο αυτοκράτορα Γορδιανό (238-240 μ.Χ.), αναφέρεται ως «ΒΕΙΤΥΛΗ».