Άρτουκας ή
νάρθηκας (Ferula communis)
Ανήκει στην οικογένεια των
Σκιαδανθών (Umbelliferae). Φυτρώνει σε
απόκρημνες ή πετρώδεις περιοχές. Στη
Μάνη ονομάζεται και άρθουκας, ενώ
εντυπωσιακή είναι η παρουσία του στο
χωριό Μάραθος, όπου μαζί με το φυτό
Μάραθος, έχει κατακλύσει τη περιοχή.
Είναι πολυετής πόα, ύψους έως 3 μ. Τα
φύλλα του είναι σκουροπράσινα όμοια με
του Μάραθου αλλά μεγαλύτερα. Τα φύλλα
στο κατώτερο τμήμα του βλαστού είναι
μεγάλα και διαιρούνται 3-4 φορές σε
λεπτούς, γραμμοειδείς λοβούς.
Στο ανώτερο τμήμα του
βλαστού το μέγεθος του ελάσματος των
φύλλων προοδευτικά μειώνεται και
απομένουν μόνο οι διογκωμένοι κολεοί.
Σχηματίζει μακριά, διακλαδισμένη
ταξιανθία από πολυάριθμα, μεγάλα,
σύνθετα σφαιρικά σκιάδια, με κίτρινα
άνθη. Ο καρπός (σχιζοκάρπιο) είναι
ελλειψοειδής, πεπλατυσμένος, μήκους 1-1,5εκ.
Ο βλαστός καίγεται εσωτερικά,
χωρίς φλόγα, θεωρείται ότι μέσα σ' αυτόν
έκρυψε ο Προμηθέας τη φωτιά για να τη
μεταφέρει στους ανθρώπους. Το στέλεχός
του είναι ευθυτενές, πολύ μεγάλο σαν
κοντάρι. Συχνά χρησιμοποιείται σαν
μπαστούνι, αφού το ξύλο του είναι πολύ
ανθεκτικό και παράλληλα ελαφρό,
ιδανικό για τους βοσκούς ή για
πεζοπορία. Αποτελεί καλή τροφή για τα
ζώα, ιδίως για τα κατσίκια και τα
μοσχάρια ελευθέρας βοσκής που
βρίσκονται στη Μέσα Μάνη.
Βρίσκεται σε μεσογειακούς
θαμνώνες, λιβάδια, χέρσες εκτάσεις και
άκρες δρόμων, σε χαμηλά υψόμετρα. Είναι
μεσογειακό είδος, αρκετά διαδεδομένο
σε παραλιακές περιοχές της Ελλάδας.